ÇOCUK VE YAS SÜRECİ

mi çocuklar haberi duyduğunda ağlayabilir, kimileri saldırgan davranışlarda bulunabilir, birtakım çocuklar ise bu habere hiç reaksiyon vermeyebilir. Çocuğun verdiği reaksiyona anlayışla yaklaşılmalı ve kederini diğer türlü söz etmesi için çocuğa baskı yapılmamalıdır.
-Kayıp haberini alan çocuğun oyununa devam etmesi, haberi duymamış ya da önemsemiyor üzere davranması sık rastlanılan bir durumdur. Birden fazla çocuk vefat haberini birinci duyduğunda tam olarak ne olduğunu anlayamadığı için reaksiyonsuz kalabilir. 
-Bebeksi davranışlarda bulunabilirler. Örneğin; alt ıslatmaya, parmak emmeye, bebek üzere konuşmaya başlayabilirler. 
-Ölüm haberini alan çocuk, kendisinin ya da anne babasının ölmesinden, hastalık ve kazalardan korkmaya başlayabilir. 
-Çocukların kayba gösterdikleri reaksiyonlardan biri de uyku sorunlarıdır. Yatağına gitmek istememe, uykuya dalmakta zahmetler, uykudan sık sık uyanma,  uykuda ağlama üzere yansılar verebilirler. Bilhassa çocuğa mevti uzun bir uyku benzetmesi ile anlatmak da, onun uykudan korkmasına sebep olabilir.  
-Çocuklar bir yakınlarını kaybettiklerinde öfkeli yansılar verebilirler. Birden fazla vakit öfkelerini yakınlarındaki şahıslara yönelik olarak ortaya koyarlar.
-Çocuklar bu değerde daha içe dönük olabilirler ve yalnız kalmayı tercih edebilirler. 
-Bazı çocuklar kaybın kendileri yüzünden olduğunu düşünüp suçluluk duyabilirler. 
-Ölümle ilgili oyunlar oynayabilirler. 
-Sebepsiz yere ağlayabilirler. 

Çocuğa vefatla ilgili nasıl bir açıklama yapılmalı?

Çocuğa vefatı anlatmak için kaybın üzerinden çok fazla vakit geçmesi beklenmemelidir. Kayıp haberi, çocuğun alışkın olduğu ve kendini inançta hissettiği bir yerde, güvendiği bir kişi tarafından verilmelidir. Çocuğa mevt haberini vermeden evvel “Sana üzücü bir haber vermem gerekiyor” vb. bir cümle ile onu hazırlamak uygun olacaktır.
Yetişkinler çocuğa mevti açıklarken gerçek ve somut bilgi vermeli ve çocuğun yaş seviyesine uygun bir lisan kullanmalıdır. “Ölüm” sözü kullanılmalı, bunun yerine “Uzun bir uykuda”, “Uzaklarda” vb. açıklamalar yapılmamalıdır. Zira bu çocukta ölen kişinin geri geleceği fikrini oluşturabilir. Mevtin ömrün sonu demek olduğu ve ölen kişinin geri dönmeyeceği çocuğa açıklanmalıdır. Çocuğa vefat sebebi hakkında yanlış bilgi verilmemelidir. Çocuğa kayıp haberini veren yetişkin, açıklamayı yaptıktan sonra bir mühlet çocuğun yanında kalmalı, çocuğun anlatılanlardan ne anladığını denetim etmek için onu dinlemeli,  duygu ve kanılarını anlatmasına ve soru sormasına fırsat tanımalıdır. 
Çocuklara yapılan açıklamaya eklenmesi gereken kıymetli bir husus da vefatın çocuğun kabahati olmadığı mevzusudur. Çocuğa kaybın onun yaptığı ya da yapmadığı bir davranışla, bir kelamı ya da bir niyeti ile ilgili olmadığı açıklanmalıdır. 
Mevtle ilgili dini açıklamalar yapmak, şayet çocuğun bu bahislerde daha evvelce hiçbir bilgisi yoksa uygun değildir. Bu tip açıklamalar çocuğun başını daha da karıştırabilir. Çocuğa dini bir açıklama yapmadan evvel, çocuğun kullanılan dini tabirlerin manasını bildiğinden emin olmak gerekmektedir.   
Çocuğa mevtle ilgili uygun açıklama yapılmış olsa da çocuk, ölen kişiyi görmek isteyebilir. Çocuğun vefatı anlamak için vakte gereksinimi olduğu unutulmamalıdır.

Çocuklar cenaze merasimine katılmalı mı?

Cenaze merasimleri çocuğun kayıp hakkında konuşmasına ve durumu somutlaştırmasına katkı sağlar. Birçok çocuk cenaze merasimi ile ilgili oyunlar oynayarak, fotoğraflar çizerek, merasimi öbür şahıslara anlatarak mevti kendisi için anlamlandırmaya çalışır. Lakin çocuk cenaze merasimine katılmak istemiyorsa ya da bundan korkuyorsa merasime götürülmemelidir.

Yas sürecindeki çocuğa yardımcı olmak için dikkat edilmesi gerekenler

-Öncelikle çocuğa kaybı haber vermeyi geciktirmemek ve çocukla vefatla ilgili dürüst bir halde konuşmak çok değerlidir. Çocuğun sorularını sakince cevaplamak ve yanlış anlaşılmaları düzeltmek gerekmektedir. Bu durumun çocuğun cürmü olmadığı vurgulanmalıdır.
-Çocuğun meskendeki ve okuldaki günlük rutini mümkün olduğunca devam ettirilmelidir. Kayıp yaşayan çocuk dünyayı inançlı olmayan bir yer olarak algılayabilir. Günlük omurundaki pek çok şeyin değişmediğini görmek, çocuğun kendisini daha inançta hissetmesine yardımcı olacaktır. Öğretmenlerini de kayıpla ilgili bilgilendirmek gerekmektedir.
-Çocuğun vefat, cenaze ile ilgili konuşmasına, oyunlar oynamasına ve fotoğraflar çizmesine müsaade verilmelidir.
-Çocukların hislerini göstermelerine müsaade verilmelidir. Ebeveynler çocukların hislerini fark etmelerine yardımcı olmalıdır. Çocuğu korumak için ebeveynlerin kendi hislerini gizlemeye çalışmasına gerek yoktur. Ebeveynler kayıpla ilgili kendi hislerinden bahsetmeli ve çocuğu da hislerini anlatmaya teşvik etmelidir.
-Çocuğun bu devirde öfkeli olması olağandır. Çocuğun öfkesini kabul etmek, lakin diğerlerine ziyan vermeden, uygun halde tabir etmesine yardımcı olmak gerekmektedir.
-Çocuklar ölen kişinin fotoğraflarını görmek, onunla yaşamış oldukları olaylardan bahsetmek gereksinimi anlayışla karşılanmalıdır. 
-Kayıp yaşayan çocuklarda kimi dehşetler oluşabilir. Çocukla endişeleriyle ilgili kabul edici bir tavırla konuşulmalıdır. Ebeveynler çocuğa gelecekte de onun yanında olacağı iletisini vermelidir.  
-Alt ıslatma, parmak emme, yalnız uyuyamama üzere bebeksi reaksiyonlar çoklukla dönemsel olarak ortaya çıkarlar ve vakitle azalarak yok olurlar. Bu sebeple çocuktaki bu tip davranışlar eleştirilmemelidir. 
-Bu devirde anne babalarından başka kalmak çocukları endişelendirebilir. Bu sebeple kısa müddetliğine de olsa kendi konutları dışında bir yerde bırakılmamaları gerekmektedir. 
Kayıp yaşamış olan çocuğun gösterdiği reaksiyonların şiddeti ve müddeti de hayli değerlidir. Kayıp yaşandıktan 2-3 ay sonra endişeler, kâbuslar, uyku sıkıntıları, çok hareketlilik, alt ıslatma vb. devam ediyorsa ruhsal takviye almaya yönlendirilmelidir. 

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/cocuk-ve-yas-sureci