ARKADAŞLIK ..

vakitlerinin büyük bir kısmını okulda geçirmek zorundadırlar.

Okul öncesi çocuğu kendi cinsiyetindeki akranlarıyla oynama eğilimindedir, lakin bu
ayrım ilkokul periyodunda daha da barizleşir. Bu periyotta çocuklar hemcinsleri ile çok daha
yakınlaşırlar. Kız ve erkeklerin küme yapılarında birtakım farklılıklar göze çarpar. Kız kümeleri
daha küçüktür ve daha çok konuşma içerir, halbuki erkek kümeleri daha büyüktür ve daha çok
hareket içerir.

Okulçağı çocuğu, kurduğu arkadaşlıklar sayesinde aile ünitesinin ötesinde ufkunu genişletir, dış dünyaya ait tecrübe kazanmaya başlar, benlik imajı oluşturur ve bir toplumsal dayanak sistemi geliştirir.

Okulöncesi yıllarında oyun, arkadaşlığın temeli olan olumlu toplumsal etkileşimlerin ve ortak faaliyetlerin sayısının giderek artmasını sağlar. Saldırgan davranış iki ile dört yaşları ortasında artar, lakin daha sonra azalır. Okul çağında kurallar ve toplumsal roller giderek değerli hale gelir ve toplumsal etkinliklerde cinsiyet farklılıkları barizleşir. Çocuklar okul çağına eriştiklerinde arkadaşlığın kalıcılığı artar ve kızlar daha sonlu sayıda çocukla daha kuvvetli ilgiler kurarken, erkekler daha fazla sayıdaki çocukla arkadaşlık ederler. Bu evre boyunca akranla arkadaşlıklar epeyce kıymetli hale gelir. Çocuklar yaşıt arkadaşlardan oluşan destekleyici bir kümeye ahenk sağlamak ve ilişkin olmak isterler. Bir akran kümesine ahenk sağlamak ve kâfi toplumsal marifetlere sahip olmak, çocuğun yüksek benlik hürmetine ulaşmasında hayli değerli bir yer fiyat. 

İlkokula başladığında çocuk için arkadaşları vazgeçilmez olmaya başlamıştır. Arkadaşları ve öğretmeni kıymetlidir. Oyun kümeleri geniştir, oyun kurallarını koyup bunlara uyulması konusunda yeni gelen çocukları uyarabilirler. Oyunlarda ön plana çıkmak isterler. Bu devirde rekabet ve kıskançlık hisleri ön plana çıkar, kendi niyetlerini kabul ettirmek, başkan olmak kıymetlidir. Tabiatıyla fark ederek öğrendiği her şey çok değerlidir. Bu yaşta birbirleriyle alay etmek, isim takmak çok sık görülür. 

Arkadaşlık yoluyla çocuk, arkadaşının bir olaya (oyuncağını müsaadesiz almak),öfkeyle reaksiyon vermesine (bağırıp çağırmak ve vurmak) yol açan ve akabinde bu olayı olumsuz sonuçlar doğuran bir biçimde (duygusal kırıklık, kavga-ceza) nasıl yorumlayabildiğini düşünüp anlamaya başlar. Çocuğun olaylara diğer birinin görüş açısından bakabilmesi, öteki bir insanın tavır, his ve güdülenimlerine ait anlayışına dayanarak kendi davranışlarını düzenleyip etrafına ahenk sağlamasına fırsat verir. 

Çocuk 7 yaşına geldiğinde arkadaş seçiminde daha titiz olmaya başlarlar. 1-2 tane yeterli ve daima arkadaşları olabilir. Sırdaş olmak çok değerlidir, fakat çok güzel sır sakladıkları söylenemez. Bilhassa okul ahenginde arkadaşlarının rolü büyüktür. Okulda arkadaş ilgileri uygun gidiyorsa, okulu hayli severler fakat ilgilerinde aksi giden bir şeyler varsa okula gitmek istemeyebilirler ya da gönülsüz sarfiyatlar. Arkadaşlarının niyetlerini çok önemserler lakin ilgileri için verdikleri kararları çabuk unuturlar. Bu noktada anne baba olarak verdiği kararı hatırlatmak ya da öğütler vermek yerine, faal dinleme tekniğini kullanarak kendi tahlillerini üretmesine fırsat tanımak faydalı olabilir. Yetişkinler kadar dengeli ve sabit alakaları olmasını ummak, yaşlarına uygun düşmeyen ve gerçekçi olmayan bir beklentidir. 

Küçük küme oyunlarını severler, fakat bu devrede moral (ahlaki) gelişim istikametinden kuralları kesin ve değişmez olarak algıladıkları için, küme oyunlarında kuralların değiştirilmesine (az da olsa) reaksiyon verirler. İki kişi oynarken herşey yolundayken ortama üçüncü birinin girmesi işleri karıştırabilir. Burada daha çok birinci tercih olamama derdi hakimdir. Bu yaş çocuklarının çabucak hepsinde arkadaşları tarafından birinci tercih edilen kişi olma isteği vardır. Üç ya da daha fazla kişinin olduğu oyun kümelerinde, önder olan kişiyi çekememe, onun koyduğu kurallara isyan etme ancak bunun yanında onunla arkadaş olmaktan vazgeçememe üzere çelişik içerikli bağlantılar yaşayabilirler. Kuralların ya bozulmaması ya da yalnızca kendileri tarafından değiştirilmesi üzere egosantrik bir yaklaşımları vardır. Bu daha çok, şimdi kendini kıymetlendirme hünerine sahip olmayışlarından kaynaklanır. Hengameleri, münakaşaları sık sık olur. Bu yaşlarda erkek çocukların fizikî saldırganlığı, kız çocukların ise sözel saldırganlığı daha çok yeğlediği gözlenir. Birbirlerine karşı epey acımasız tenkit ve davranışları olabilir. 

8-9 yaşta, arkadaş kümeleri kısa periyodiktir. Sırdaş olmak kıymetlidir. Arkadaşlık bağları düzgünse okula severek gelirlerken zıt giden bir şeyler varsa okula gitmek istemeyebilirler.Bu nedenle ‘Okula gitmelisin’ halinde öğütler vermek yerine etkin dinleme yapılmalı, öğrencinin kendi tahlillerini üretmesine müsaade verilmelidir. Oyunlarda kuralların hiç bozulmaması ya da kendileri tarafından değiştirilmesi üzere kanıları vardır. Kızlar sözel erkekler fizikî saldırganlığı yeğlerler. Birbirlerine lakap takma, alay etme sık görülür. 

İlkokul çağı mühletince, çocuklar kendi cinsiyetlerine ait görüşlerini de oluştururlar. Çocuklar çoğunlukla kendileriyle birebir cinsten oyun arkadaşlarıyla münasebet kurmaya ihtimam gösterirler. Altı ve on iki yaşları ortasında arkadaşlıklar kurmak, son çocukluk periyodunun en kıymetli misyonlarından biridir ve bu hayatları boyunca devam edecek bir toplumsal marifettir. Gelişimsel olarak karmaşık alakalar geliştirmeye hazırdır. Giderek, his ve fikirlerinden daha çok haberdar olmaya başlar. Bu yaşta artık aileye eskisi kadar bağlı olmadığı üzere kendine dönük ilgileri de azalmıştır. Artık arkadaşlık konusunda akranlarına daha çok güvenmeye, arkadaşlarıyla birlikte okulöncesi periyoda kıyasla daha çok vakit geçirmeye başlar. Günden güne çocukluk devrinin zevklerini ve hayal kırıklıklarını paylaşırlar. Yetişkine daha az bağımlıdır.

Şayet çocuğunuzun toplumsal maharetleri zayıfsa ve arkadaşlık kurmakta zahmet çekiyorsa siz nasıl yardımcı olabilirsiniz?

Çocuğunuzun Lisan Gelişimini Takip Edin: Çocuk lisan gelişimine bağlı olarak toplumsal
aktiviteler hakkındaki daha karmaşık bilgileri anlayabilir, irtibatını zenginleştirerek öteki
insanların penceresinden olaylara bakmayı öğrenir. İlkokul çağında çocuğumuzun toplumsal
maharetlerinin gelişmesine yardımcı olurken uzun vadeli planımız çocuğun lisan gelişimini
desteklemek ve geniş irtibat imkanları sağlamaktır. Kısa vadeli planımız ise toplumsal
etkileşimde sorunu olan çocuğunuzun toplumsal kavrayışını tahlil etmektir.

Çocuğunuza Kendini Kabul Ettirecek Toplumsal Hünerleri Öğretin: Çocuk lisan gelişiminde
ilerleme kaydettiğinde, yaşıtlarına kendini Kabul ettirecek toplumsal maharetleri öğrenir. Çocuk
toplumsal dünyayı anladığında davranışları daha uyumlu olacaktır. Birtakım davranış kalıpları
çocuğun daha fazla kabul görmesine yardımcı olur. Bunlar; arkadaş canlısı olmak, paylaşımcı,
yardımsever olmak, oyun oynamayı sevme yeni oyunlar bilmek, oyunda adil davranmak, sır
tutmayı bilmek, başka insanların özeline hürmet duymak, muteber olmak, palavra söylememek, eğlenceli olmak, yaşıtlarıyla benzeri ilgi alanlarına sahip olmaktır.

Çocuğunuza Yaşıtlarıyla Birlikte Oynama İmkanı Sağlayın: Daha evvel belirttiğimiz üzere
çocuğun yaşıtlarıyla kurduğu bağlantıdan kazandığı tecrübeler çok değerlidir. Küçük yaştan
itibaren yaşıtlarıyla birlikte oynama bahtına sahip olan çocuklar okul ortamına girdiklerinde
daha avantajlıdırlar, yeni kümelere adapte olmada daha az zorlanırlar.

Çocuğunuzla Onun Yaşıtıymış Üzere Oynayın: Anne babalarıyla sıkça oyun oynayan
çocuklar yaşıtlarıyla bağlantı kurabilmek içindaha gelişmiş toplumsal marifetlere sahiptirler.
Yapılan müşahedelere nazaran, toplumsal marifetleri yüksek olan çocukların ebeveynleri daha sık
gülümseyen, oyun esnasında çocuğu eleştirmeyen, çocuğun fikirlerine hassas olan
annebabalardır. Eşit oynanan, çocuğun fikirlerine hassaslığın temel olduğu bir oyunda çocuk
yaşıtlarıyla birebir formda oynamayı öğrenir ve çocuğa yaşıtlarıyla oynamak konusunda olumlu
bir bakış açısı kazandırır.

Çocuğunuzla Toplumsal Alakalar ve Pahalar Hakkında Konuşun: Ebeveynleriyle yaşıtlarıyla
olan münasebetleri hakkında daha sık konuşan çocuklar sınıfındaki çocuklar tarafından daha çok
sevilen ve öğretmenleri tarafından toplumsal marifetleri daha yüksek bulunan çocuklardır. Günlük
sohbetin bir kesimi üzere yapılan bu konuşmalar ders verir üzere değil, çocuğun güzeline gidecek
halde olmalıdır. Bu konuşmalar çocuğun bilgi alışverişi yapmasına imkan sağlar.

Sorun Çözücü Bir Yaklaşım Sergileyin: Ebeveynler çocuklarının bütün sorunlarının
karşılığını bilmek, ya da onları çözmek zorunda değillerdir. Çocuğunuz size arkadaşlarıyla olan
bir sorundan bahsettiğinde onunla bu mevzuda konuşarak çeşitli tahlilleri ve bakış açılarını
görmesine yardımcı olabilirsiniz. Yapılan araştırmalarda çocuklarıyla muhtemel tahliller üzerine
konuşan annebabaların çocukları, sorun çözmede farklı alternatifler sunabilen ve
sorunlarını daha kolay çözebilen çocuklardır. Bu yüzden çocukların alakaları üzerine
düşünebilmesi ve sonuçlarını tartabilmesini öğrenmeleri onlar için çok faydalıdır. Diğerlerinin
his ve muhtaçlıklarını gözönünde bulundurmaya teşvik edilen çocuklar yaşıtlarıyla daha âlâ
ilgiler kurarlar.

Çocuğunuzun Olumlu ve Yerinde Stratejilerini Onaylayın: Sorun çözme yeteneği
gelişmiş çocukların annebabaları tahlil yolları üzerine konuşurken çocuğun arkadaşını
kaybetmesine ya da oyunun sona ermesine neden olmayacak stratejilere olumlu teşvik
verirler. Problemlere uzlaşmacı yaklaşan çocuklar, saldırgan davranan çocuklara oranla daha
çok kabul görürler. Bu beceriyi çocuğumuza onu dinleyerek ve onunla konuşarak
kazandırabiliriz.

Çocuğunuz Toplumsal Alanda Başarısız İse Olumlu bir Tavır Şovunuz: Daha evvel
belirttiğimiz üzere okul çocuklarında arkadaşlık kuramama epey sık rastlanan bir durumdur.
Çocuklar bu reddedilme durumlarına farklı yansılar verirler; kimileri kızabilir, kimileri bu
durumu kabullenirler, birtakım çocuklar öbür insanların çoklukla acımasız olduklarına inanırlar,
bu çocuklar genelde kendisini dışlayanlara saldırgan yansılar verirler, birtakım çocuklar ise
kabuklarına çekilirler, zira bu durumun kendi yetersizliklerinden kaynaklandığına inanırlar.
Başka taraftan, toplumsal hünerleri gelişmiş çocuklar bunu süreksiz bir durum olarak algılarlar yahut
durumu düzeltmek için kendi davranışlarını değiştirirler. Bu çocuklar daha optimist bir bakış
açısı kazanırlar, biraz uğraş ve olumlu bir yaklaşımla toplumsal ilgilerin iyileştirilebileceğine
inanırlar.

Sonuç olarak; 
Çocuğunuzun öteki bir çocuğu sevme nedeni ne olursa olsun, okula başlarken arkadaşlıklar epey değerlidir. Çocuğunuzun okulda arkadaşlarının olması,oyun oynarken ona eşlik edebilecek, sınıfta başına gelenler hakkında onunla konuşabilecek, en son okul söylentilerini paylaşabilecek ve bir sorunu olduğunda, başı sıkıştığında yardımcı olacak öteki çocuklar olacak manasına gelir. 

Yaşıtları tarafından kabul görmek ve arkadaşlıklar kurmak aile ünitesinin
ötesinde çocuğun ufkunu genişletir, dış dünyaya ait tecrübe kazanmasına ve yüksek
benlik hürmetinin oluşmasına yardımcı olur. Toplumsal maharetleri kazanması konusunda
çocuğunuza yardım ederken, gerçekçi düzeyde beklentiler oluşturun, eforları ve küçük
gelişmeleri bile destekleyin, onu yüreklendirin, çocuğun gayretlerinin en büyük mükafatı, kurduğu
arkadaşlıklar olacaktır.

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/arkadaslik