İNATÇI ÇOCUKLAR VE ANNE BABA TAVIRLARI ..

iflerine yer vermek istiyoruz.
İnatçılık; çocuğun duygusal gelişiminin bir modülüdür. 2–6 yaşlar ortasında daha bariz yaşanır. Çocuk, “ben” hissinin gelişimi ve bağımsız olma isteğinin ortaya çıkmasına paralel olarak inatçı davranışlar gösterir.

2 yaş periyodundaki çocuk, yürüme ve konuşma mahareti kazandıktan sonra inatçı davranışlar göstermeye başlar. Anne- babanın söylediğinin aksisini yapmaktan zevk alır üzeredir. “Yapma!” dedikçe istenmeyen davranışı tekrarlar. 4 yaşa da uzayabilen bu süreçte, bedensel olarak (kas, kemik, hudut sistemi) süratle geliştiğinden ahenk sağlamakta zorlanır. İstikrarsız, kararsız, olumsuz, her şeye “hayır!” diyen asi bir kişilik stantlar. 

Bağımsızlık eforu içindedir. Yardım istemez. Fakat, anne-babaya da gereksiniminin olduğunun farkındadır. Bu yüzden zıt davranışlar ortasında sarfiyat gelir. Anne ile en sık tartışmalar tuvalet ve yemek konusunda yaşanır.

4 yaş periyodunda ise çocuk, kendi başına buyruk, etrafta dolaşan, çok konuşan, daima soru soran ancak karşılığını dinlemeye sabrı olmayan, başladığı işi yarım bırakan tavırlar stantlar.

5 yaş devri çocuğu, daha olumlu, kurallara uyan, uysal bir portre çizerken, 6 yaş çocuğu inatçı ve olumsuz davranışları ile 2 yaşına geri dönmüş üzeredir.

Görüldüğü üzere, çocukların bu periyotlarda inatçı ve olumsuz davranışlar göstermesi aslında gelişimsel süreçler bakımından beklenen bir durumdur. Birtakım psikologlar bu periyoda “Erken Ergenlik” ismini verirler. Davranışların kendisi her ne kadar olumsuz olsa da, kaynağı aslında olumludur. Zira gelişmekte olan çocuk enerjik ve meraklıdır. Güçlü bir benlik duygusu kazanmaya ve varlığını onaylattırmaya çalışmaktadır.

Bu periyoda kurallar ve hudutları oturtmak için âlâ bir fırsat gözüyle bakılmalıdır. Bu süreçte çocuğunuzun bağımsızlık kazanmasını desteklemek en hakikat tavırdır. Yeniden de bu olumsuz davranışlara yönelebilen çocuğa nasıl yaklaşmamız gerektiğine gelince öncelikle, inatçı bir çocukla inatlaşmamak gerekir. Elbette bağırıp çağırmak, tehditler savurmak ve ilgisiz cezalar vermek de işe yaramayacaktır. 

Gerçek İrtibat: Çocuktan beklediğiniz davranışı ve bu beklentinin mantıklı sebeplerini ona kısa cümlelerle anlatın. Çocuğunuzun şimdi çok küçük olduğunu ve anlamayacağını düşünüyor olabilirsiniz. Lakin aslında bebeğinize bile günün akışı ile ilgili açıklamalar yapabilirsiniz. Bebek, bilişsel olarak anlamasa da sizin sakin ses tonunuzu, mimik ve tabirlerinizi kaydedecek ve ileride sizi daha rahat anlayacaktır. Bu açıklamalarınıza “ yatırım” gözüyle bakın. Bu yüzden çocuğunuzla konuşmaktan ve kuralları ona açıklamaktan vazgeçmeyin. 

Gerçek Beklentiler: Çocuğunuzun seviyesini aşan kurallar koymayın, kısa vakit aralıklarında ulaşabilecekleri ve yaşa uygun maksatlar belirleyin.
Sakin ve Sabırlı Olun : Çocuğunuzun inatçı tavırları ile baş etmeyi ve olumlu davranışlar oturtmayı, üzerinde bir mühlet çalışmanız gereken bir iş olarak kabul edin. Bu müddette konut ziyaretlerini diğer deyişle yabancılarla etkileşimi azaltmak yararlı olabilir. 

Kararlılık ve Tutarlılık: İstenilen davranışları ve koyduğunuz kuralları mantıklı bir biçimde hedefleyip çocuğunuza anlattıktan sonra, bunları evvel siz kararlı ve dengeli bir biçimde uygulayın ve ödün vermeyin.
Tüm bu yapan tavırlarınıza karşın şimdi hedeflediğiniz yerde olmadığınızı düşünebilirsiniz. Zira kimi çocuklar ısrarcı tavırları, aksilikleri ve huysuzluk nöbetleri ile biraz daha sıkıntı olabilirler. Örneğin alışveriş merkezinde ağlayan çocuğa geri dönelim. Birçok anne baba, bu türlü bir durumda kendi yorgunluk seviyelerine nazaran evvel aşikâr bir mühlet sabredip çocuğu ikna etmeye çalışır. Sonra, etraftakilerin rahatsız olacağı telaşı ile yahut artık tahammülleri kalmadığı için çocuğun istediğini yapar. 

Bu bir tek örnek bile çocukta “yeterince azmedersem istediğimi elde ederim” niyet kalıbını oluşturmaya kâfi. Zira olaylar üzerinde denetimi olduğunu anlamıştır. O yüzden bu davranışa daha da sürat kazandırarak devam edecek, sabrınızı güzelce zorlayacaktır. Lakin siz bu “daha” inatçı çocuklarla da baş edebilirsiniz. 

Her şeyden evvel çocuğunuzun, sizin farkında olmadığınız, anlayamadığınız bu yüzden de müdahale etmekte çaresiz kaldığınız bir grup ruhsal girdaplar içinde olduğunu düşünmeyin. Çocuğun, gelişim süreçleri içerisinde bir devir yaşadığını ve bunun sizin de tavırlarınızla aşılabileceğini hatırlayın.
Günlük rutinlere ve alınan kararlara dahil olmak, yetişkinler kadar çocukların da gereksinimidir. Olan biteni denetim etmek dileğinde olan bir çocuğa alternatifler sunarak seçim yapma özgürlüğü vermek birçok olumsuz davranışı önleyecektir. Biz de öncelikle çocuk şimdi o aşılması güç noktaya gelmeden yapılabileceklere örnek vermek istiyoruz. Zira çocuğun olayları istediği üzere denetim edebildiği fikrine vardığı noktadan geri dönmek daha zordur. 

Güç Savaşı: Çocuğunuz bütün gün oyuncaklarını sepetinden boşaltıyor fakat toplama vakti geldiğinde öbür bir aktiviteye dalıyorsa…

Vakit Oyunu Oynayın: İnatçı çocuklar çoklukla gayret duygusu uyandıran oyunlara bayılırlar. Aşılacak pürüzler tam onlar içindir. Bir vakit hududu koyup, o müddet içinde oyuncakları toplatabilirsiniz. Topladığında da bir sticker ikram edebilirsiniz.

“Yardımcınız” Olmakla Onurlandırın: “Bugün benim yardımcım olmak ister misin?” diyerek sofrayı kurmak, çamaşır katlamak üzere kolay işlere dahil edebilirsiniz. Sizin yanınızda olarak işlerinizi paylaşmanın bir ayrıcalık olduğunu ve konutun denetiminin bir modülü olduğunu düşünecektir.

Müspet Lisan Kullanın: Cümlelerinizi cesaretlendirici ve destekleyici biçimde kurun. “ Oyuncaklarını toplamadan parka gitmek yok!” diye bağırmak yerine, “Oyuncaklarını toplar toplamaz parka gidiyoruz.” demenin iletisi farklıdır. Birinci cümle mevzuyu resen inada bindirirken, ikinci cümle bir oluş sırası bildirir. Yeniden de çocuk “ama ben parka gitmek istiyorum” diye ısrar ederse; “Tamam, sen oyuncaklarını toplar toplamaz gideceğiz” diyebilirsiniz. Böylelikle hem park isteğini onayladığınızı, hem de ondan beklentinizi uygunca netleştirmiş olursunuz

Uyku Vakti Savaşı: Uykudan evvel çocuğunuzla belirli bir grup rutinleriniz varsa örneğin evvel banyo yapmak üzere, çocuk küvetten çıkar çıkmaz yatağa gitmek zorunda olduğunu bilir. Gitmemek için elinden geleni yapacaktır.

“Evet” Oyunu: Peş peşe üç tane “evet” yanıtı alabileceğiniz sorular sorun. Bu “evet”ler, çocuğun direncini kıracaktır.

Örneğin; “Küvette oyuncaklarla oynamak çok eğlenceli
oluyor değil mi?” – “evet”,
“O dinozor yüzebiliyor mu?” –“evet, bak seyret”
“Elinle köpükleri tutabilir misin” –“evet” 

Alternatif Önerin: Seçim yapma bahtı vererek bir sonraki adıma gerçek yumuşak bir halla yönlendirin. “Kendin mi kurulanmak istersin yoksa ben mi yardımcı olayım” diye sormakla yatma vaktini direk hatırlatmak yerine, bu süreci yumuşak bir geçişle başlatmış olursunuz. Giyinirken, “bu gece hangi kitabi okuyalım, A mı yoksa B mi?” üzere seçim yapabileceği bir soruyla devam edebilirsiniz. İnatçı bir çocuk ısrarla “ hayır hiçbirini istemem, uyumayacağım” diye tutturabilir. Bu durumda seçimlerini tekrarlayın, hala ısrar ediyorsa “herhalde bu gece için bir kitap seçmedin, yarın akşam okuyabiliriz, güzel geceler” diyerek ışığı kapatın. Bu noktadan sonra kararınızdan dönmeyin.

Gardırop Savaşı: İnatçı bir çocuk için, kıyafetle dolup taşan bir gardırop tahrik ögesidir. Birbirine uyumsuz giysileri bir ortaya getirmek ve bunda da ısrarcı olmak için harika bir taban hazırlar. Öncelikle, mevsime uygun olmayan giysileri yahut artık küçülmüş, kısalmış, sökülmüş, üzerinde leke olan kıyafetleri dolaptan çıkarın. Sizin baştan aşağı hazırladığınız birkaç kadro kıyafeti, birkaç hafta aralıkla, dönüşümlü olarak dolabına yerleştirin. Bir gece evvelden ona 2 başka ekibi seçenek olarak sunun. Böylelikle çocuğun bunlar ortasından seçim yapma hakkı kalırken, tıpkı vakitte da uygunsuz şeyler giymesini ve bu savaşı sabah telaşında yaşamayı önlemiş olacaksınız. 

Palto Fenomeni: Buz üzere bir havada dışarı çıkarken paltosunu giymemekte ısrar eden çocuğa, giymesi için siz ısrar etmeyin. Paltosunu yanınıza alın. Birkaç dakika sonra üşüdüğü anda, paltosu dünyada en çok görmek istediği şey olacaktır. Alternatif olarak, ceketini çantasına asmayı yahut ona taşıtmayı da düşünebilirsiniz.

Üstte, günlük ömürde en çok rastlanan durumlara ve bunlara nasıl yaklaşabileceğimize dair örneklere yer vermeye çalıştık. Fakat, kimi çocuklar için inatçı davranış kalıbı çoktan kazanılmış ve bu taktikler için artık geç kalınmış olabilir. Bu durumda ebeveyn olarak denetimi tekrar elimize almak için daha aktif, daha kararlı ve yaptırım gücü daha yüksek yollara geçilmelidir. Örneğin; istediği yapılana kadar usanmadan saatlerce ağlayan bir çocuğu açıklamalarla ikna etmeye çalışmanın bir yararı yoktur. İkna olacak noktayı çoktan geçen bu çocukla o anda konuşmayı sonlandırmalı ve bu davranışına ilgisiz kalınmalıdır. 

Faal Aldırmazlık ismini verdiğimiz bu formülle, çocuğu görebildiğimiz bir alan içinde, “görmezden” gelmeliyiz. Yani çocuğun kendine fizikî olarak ziyan vermemesi için denetimimiz altında ve gözümüzün önünde olmasını sağlayarak, bu davranışına ilgisiz kalmalıyız. Onun yanında diğer bir işe koyularak, göz temasını ve kelamlı irtibatı sakinleşene kadar kesebiliriz. Bu metot tesirini er ya da geç gösterecektir. Tekrar de çocuğun direncini kıramadığınız durumlarda mola sistemini deneyebilirsiniz. 

Mola Yolu; çocuğu bir köşeye alarak sakinleşmesini sağlamaktır. Bu mühlet içinde çocuğun konuşmasına yahut oynamasına müsaade verilmemelidir. Hedefimiz çocuğun orada eğlenerek durumdan mutlu kalması değil, hudutların nerede bittiğini ve hareketlerinin sonuçlarını anlamasını sağlamaktır. Mola noktasından ayrılmaya çalışabilir. Ayrıldığı mühletin, beklemesi gereken müddete ekleneceğini söyleyebilirsiniz. Tekrar de toplam mühletin, çocuğun ne için orada olduğunu unutacağı kadar uzun olmamasına dikkat edin. Lakin kurallarınızdan asla ödün vermeyin. Çocuk ondan ne beklediğinizi net olarak bilmelidir. 

Kararlılık ve Tutarlılık, tahminen bu yolların içinde en kıymetlisidir. Anne babanın ortak tavrı ile beklentilerinizden ödün vermemeniz birçok olumsuz davranışı engelleyecektir. Çocuk, gereğince ağlarsa o davranışı yapabilir üzere bir tavır kelam konusu olmamalıdır. 

Çocuklarda inatçılık ve başka olumsuz davranışlar gelişim devirlerinin doğal bir modülüdür. Ne kadar kemikleşmiş ve artık hayatı zorlaştırma noktasına gelmişse de bu davranışlar anne baba tavırları ile denetim altına alınabilir. Sabırlı, dengeli ve net yaklaşımlarla daha kolay aşılabilir. Yardıma gereksinim duyduğunuz noktada rehberlik servisimize danışabilirsiniz.

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/inatci-cocuklar-ve-anne-baba-tutumlari