Çocukta Ruh Sıhhati

olayları karşısında neler düşündüğümüz, neler hissettiğimiz ve nasıl davrandığımızdır. Ruh sıhhati, kendimize, ömrümüze ve tanıdığımız ve ilgilendiğimiz insanlara nasıl baktığımızdır. Ayrıyeten ruh sıhhati, zorlanma karşısındaki davranışlarımızı, beşerlerle kurduğumuz bağlantıları, tercihlerimizi ve seçimlerimizi belirler. Hayatın her devrinde fizikî sıhhat kadar ruh sıhhati da kıymetlidir.

Ruh Sıhhati Sorunları

Bir çocuğun ateşinin yükseldiği kolaylıkla anlaşılabilir, ama ruh sıhhatinin bozulduğunu anlamak daha zordur. Zira ruh sıhhati ile ilgili sorunlar her vakit gözle görülmeyebilir lakin belirtilerini anlamak mümkündür. Ruh sıhhati sorunları teşhis edilebilmektedir. Ruh sıhhati uzmanları belirtilerle ilgili bilgileri toplamakta ve incelemektedirler. Depresyon ve korku ile ahenk, yeme bozuklukları ve dikkat eksikliği/hiperaktivite ruh sıhhati sorunlarından bazılarıdır. Ruh sıhhati sorunları, her beş çocuktan birinde rastgele bir vakitte ortaya çıkabilir. Ne yazık ki, ruh sıhhati bozulan çocukların tahminen üçte ikisi gereksinimleri olan yardımı almamaktadır. Pek çok çocuk ve ergen, kısa vadeli bir tedavi görerek atlatabilecekleri ve önemli bir ruh sıhhati sorununa dönüşmeyebilen duygusal zorlanma devirleri yaşarlar. Örneğin, sevilen birinin kaybı, aile münasebetlerinde bir değişme bu çeşit sorunlara yol açabilir. Bir çocuğun ruh sıhhati zihinsel kapasitesi ile alakalı değildir. Ruh sıhhati problemleri olmayan çocuklarınki üzere ruh sıhhati problemleri olan çocukların da zeka seviyeleri düşükten (zihinsel gerilik) yükseğe kadar değişebilir. Özel eğitim, fizikî sıhhat sıkıntıları olan öğrencilerin muhtaçlığı olduğu kadar çeşitli ruh sıhhati problemleri olan çocukların ve ergenlerin de özel muhtaçlıklarını karşılamaya yardım eden okulların takviye hizmetlerinden biridir. Özel eğitim alan herkesin ruh sıhhati sorunu olması gerekmediği üzere, ruh sıhhati sorunu olan her çocuk ve ergenin de özel eğitim alması gerekmemektedir.

Önemli Duygusal Rahatsızlıklar

Çocuklar ve ergenler için “ciddi duygusal rahatsızlıklar” tabiri, günlük hayatı ve meskende, okulda ya da toplum içindeki fonksiyonları önemli bir formda engelleyen rahatsızlıklar için kullanılır. Önemli duygusal rahatsızlık her 20 gençten birinde rastgele bir vakitte ortaya çıkabilir. Bu cins ruh sıhhati problemleri, yardım edilmezse, okulda başarısızlığa, alkol ya da ilaç kullanımına, aile ile çatışmaya, şiddete ve hatta intihara yol açabilir.

Nedenler

Küçük çocukların ruh sıhhati sıkıntılarının temelindeki nedenlerin hepsini bilmiyoruz. Bu meselelerin hem etraf hem de biyolojik yapıyla ilgili olduklarını biliyoruz. Biyolojik nedenler içinde, kalıtım, kimyasal dengesizlik ve merkezi hudut sisteminin ziyan görmesi sayılabilir. Tıp uzmanları bunlara nörobiyolojik beyin bozuklukları demektedirler. Pek çok çevresel faktör çocukları tehlikeye sokabilir. Örneğin, şiddete, istismara, ihmale, vefat ya da boşanma nedeniyle sevilen birinin kaybına ya da bozuk ilgilere maruz kalan çocuklar için ruh sıhhati bozulma riski daha fazladır. Öbür risk faktörleri, ırk, cinsel yönelim, din ya da yoksulluk nedeniyle reddedilmeyi içerir.

Vazgeçmeyin

Çocuğunuz için gerçek yardımı buluncaya kadar aramayı sürdürmeniz değerlidir. Kimi çocukların ve ailelerin ruhsal müracaata ya da takviyeye muhtaçlıkları vardır. Başkalarının de tıbbi bakıma, konut bakımına, ayakta tedaviye, eğitim hizmetlerine, yasal yardıma, hakların korunmasına, yer değiştirmeye ya da danışmanlığa muhtaçlıkları olabilir. Birtakım aileler, oburlarının ne söyleyeceğinden ya da ne düşüneceğinden korkarak yardım aramazlar. Bakımın maliyeti, hudutlu sigorta hakları ya da hiç bir sıhhat sigortasının olmaması üzere diğer maniler de çıkabilir. Bunlar aileniz için gerçek sıkıntılar olabilir ancak tedavi gereklidir. Birtakım ruh sıhhati yardım kurumları ya da toplum ruh sıhhati merkezleri, ailenin ödeme gücüne nazaran fiyatları ayarlayabilmektedirler. Yardım arama sizin çok sabırlı ve ısrarlı olmanızı gerektirebilir.

Çocuğunuzun Ruh Sıhhatinin Korunması

Ana-baba olarak çocuğunuzun fizikî güvenliğinden ve duygusal rahatlığından sorumlusunuz. Bir çocuğu büyütmenin tek bir hakikat yolu yoktur. Ana-babalık şekilleri değişir ama çocuğunuz için yapılması gerekenler birebirdir. Aşağıdaki tekliflerde eksiklik olabilir. Gelişim devirleri, yapan sorun çözme, disiplin üslupları ve başka ana-babalık hünerlerine ait kütüphanelerde ve kitapçılarda faydalı kitaplar bulabilirsiniz. Besleyici besinler, nizamlı sıhhat denetimleri, aşı ve sporun yanısıra, çocuğunuza inançlı bir mesken ve etraf sağlamak için elinizden geleni yapın. Çocuk gelişim devirlerini öğrenin, böylelikle çocuğunuzun yapabileceğinden azını ya da fazlasını beklemeyin. Çocuğunuzu hislerini söz etmeye teşvik edin ve hislerine hürmet gösterin. Çocuğunuza herkesin acı, endişe, öfke ve tasa yaşadığını anlatın. Bu hislerinin kaynaklarını öğrenmeye çalışın. Çocuğunuzun öfkesini olumlu bir biçimde, şiddete başvurmadan göstermesine yardım edin. Aranızdaki hürmet ve inancı geliştirin. Anlaşamadığınızda bile sesinizi yükseltmeyin. Bağlantı kanallarını açık tutun.

Çocuğunuzu dinleyin.

Çocuğunuzun anlayabileceği sözler ve örnekler kullanın. Onu soru sormaya teşvik edin. Rahatlık ve itimat verin. Dürüst olun. Olumluluklar üzerinde durun. Her bahiste konuşmaya istekli olduğunuzu gösterin. Kendi sorun çözme ve baş etme maharetlerinize bakın. Âlâ bir örnek misiniz? Şayet çocuğunuzun hislerinden ve davranışlarından bunaldıysanız ya da kendi engellenmelerinizi ya da öfkenizi denetim edemiyorsanız yardım arayın. Çocuğunuzun yeteneklerine dayanak olun, sınırlılıklarını kabul edin. Amaçları öbür birinin beklentilerine nazaran değil çocuğunuzun yeteneklerine ve ilgilerine nazaran oluşturun. Muvaffakiyetlerini kutlayın. Çocuğunuzun yeteneklerini öbür çocuklarınkilerle kıyaslamayın. Çocuğunuzu tek başına değerlendirin. Çocuğunuzla birlikte olmak için sistemli olarak vakit ayırın. Çocuğunuzun bağımsızlığını destekleyin ve kendilik bedelini artırmasına yardım edin. Ömrün iniş çıkışlarında çocuğunuzun yanında olun. Çocuğunuzun sorunların üstesinden gelebileceğine ve yeni yaşantılarla baş edebileceğine güvendiğinizi gösterin.

Yapan, açık ve dengeli bir disiplin uygulayın (Disiplin fizikî ceza değildir, disiplin bir öğretim şeklidir). Bütün çocuklar ve aileler farklıdır; çocuğunuz için hangi yolun daha tesirli olduğunu öğrenin. Olumlu davranışlarını onaylayın. Çocuğunuzun yanlışlarından ders almasına yardım edin. Şartsız sevin. Özür dileme, işbirliği, sabır, bağışlama ve diğerleriyle ilgilenmenin ehemmiyetini öğretin.

İkaz Niteliğindeki Belirtileri Tanıyın

Çeşitli ikazlar, bir çocuğun ya da ergenin mümkün ruh sıhhati sorununa işaret ediyor olabilir. Bu ikaz niteliğindeki işaretlerin bir kısmı aşağıda verilmektedir. Çocuğunuzun şu belirtileri gösterip göstermediğine dikkat edin;

Hislerle ilgili zahmetler

• Makul bir neden olmadan üzülme ve çaresizlik duyma ve bu hislerden kurtulamama. 
• Birçok vakit ağır öfkeli olma, ağlama ya da çok yansıda bulunma. 
• Değersizlik ya da suçluluk hisleri gösterme. 
• Diğer çocuklardan daha fazla kaygılı ya da telaşlı olma. 
• Bir mevtin ya da kaybın akabinde çok uzamış bir yas tutma. 
• Çok derecede kaygılı olma. Açıklanamayan kaygılar duyma ya da başka çocuklardan daha fazla kaygı duyma. 
• Fizikî meselelerle ya da görünümle daima ilgilenme. 
• Zihnini denetim edememekten ya da zihninin diğerleri tarafından denetim edildiğinden korkma. 

Büyük değişimler 

• Okul durumunda kötüleşme. 
• Ekseriyetle zevk aldığı şeylere ilgisini kaybetme. 
• Ahenge ve yeme alışkanlıklarında açıklanamayan değişmeler gösterme. 
• Arkadaşlarından ya da ailesinden uzaklaşma ve daima yalnız kalmayı isteme. 
• Çok fazla hayal kurma. 
• Ömrü başedemeyecek kadar sıkıntı bulma ve intihardan kelam etme. 
• Açıklanamayan sesler duyma. 

Sonluluklar

• Kendini verememe, karar vermede zorlanma. 
• Yerinde oturamama, dikkati toplayamama. 
• Ziyan görmekten, diğerlerini incitmekten, “kötü” bir şey yapmaktan korkma. 
• Gün içinde tekraren yıkanma ve eşyaları temizleme muhtaçlığı duyma ya da muhakkak davranışları tekrarlama. 
• Çok süratli seyreden niyetlerden kurtulamama. 
• Tekrarlanan kabuslar görme. 

Sorun yaratan davranışlar

• Alkol ya da ilaç kullanma. 
• Çok ölçüde yeme ve sonra kusmaya çalışma, müshil ilaçlarını berbata kullanma ya da kilo almaktan kaçınmak için lavman kullanma. 
• Uygun kiloda olmasına rağmen takıntılı bir biçimde spor yapmayı ya da diet uygulamayı sürdürme. 
• Diğerlerine ve eşyalarına sık sık ziyan verme ya da kanunları ihlal etme. 
• Ömrü tehlikeye sokacak şeyler yapma. 

Çabucak Yardım Arayın

Şayet çocuğunuz bu belirtilerden birini gösteriyorsa ya da belirtiler ciddiyse, çabucak bir yardım arayın. Hekiminizle, okuldaki danışman-rehber öğretmenle ya da çocuğunuzun ruh sıhhati sorunu olup olmadığını değerlendirebilecek bir ruh sıhhati uzmanıyla konuşun.

Her çocuğun ruh sıhhati değerlidir.

Pek çok çocuğun ruh sıhhati sorunları vardır.

Bu sorunlar gerçektir, acı vericidir ve önemli olabilir.

Ruh sıhhati sorunları anlaşılabilir ve tedavi edilebilir.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/cocukta-ruh-sagligi