Türkçe Konuş Anlamıyorum Çok Gücüme Gidiyor! Lisanı Anlaşılır Kılmak

alak değilse de bu olaya alınacaktır ve dinlerken söylenenlerin altında bir bâtın ileti var mı

yok mu buna konsantre olmuşken sahiden anlayamayacaktır. Anlasa da anlamasa da “Ben salak

mıyım?” diyecektir.

Üzerinde duracağımız husus, herkesin çok şey bildiği(!) fakat kimin ne kadar bildiğini bilmediği bir

husus. Yazan biri için en tehlikeli kulvarlardan birinde olduğumun farkındayım. Dikkatliyim. Okurken

-alınmayın ama(!)- yazının altında buzağı aramaya çalışırsanız da yapacağım bir şey yok. [Yazarın

notu: artık lisanı anlaşılır kılmaktan bahsediyorsunuz fakat ne yapıyorsunuz? Köşeli parantezler,.. Parantez

içinde ünlem işaretleri (sözün tam aksisi manaya geldiğini bildirir)… Kelamı iki kısa çizgi ortasına almalar(cümle

içinde cümlenin biçimiyle ilgisi olmayan lakin manasıyla ilgili bir kelamı iki kısa çizgi ya da iki virgül ortasına

alırız.)… Hem kardeşim tabiri bilmiyorsan öğren, “yazının altında buzağı aramak” diye bir şey yoktur,

“Öküz altında buzağı aranır… üzere başladıysanız yazıya lütfen bu yazı size nazaran değil. Lütfen bırakın, öteki

bir şey yapın. Bu yazıyı okumakla boşa geçirecek vaktiniz yok sizin.]

Artık bir fıkra anlatacağım lakin, ya buna bayan okurlarımız alınırsa? Ya da Fıkrada ismi geçen

kişi… Sanki bu fıkrayı boş yere mi anlattığımı düşünürsünüz, haydi eğitici bir yanı yoksa bu

anlatacağım fıkranın? Haydi konuya “….cuk” diye oturmazsa… Haydi hiç kimse gülmezse… Neyse

haydi anlatayım bari, fakat bakın biliyorsanız anlatmayayım, tamam mı?, Neyse fıkra zati bu

gidişle yalnızca benim güleceğim, okuyanlarınsa ebleh ebleh bakacağı bir garabete dönmeden şu

fıkrayı anlatayım. Düşünün ki bir fıkra anlatılacak ve bunlar yaşanıyor. Ne yaparsınız arkadaşlar?

Neyse ki ben bu fıkraya bu türlü başlamıyorum.

Bu örneklemenin akabinde bir fıkra masraf mi bilmem ama…

“Karı koca meskende sorunlar yaşamaktaydı ve birbirlerine konuşmama cezası uygulamaktaydılar. Ansızın

adam sonraki gün karısının kendisini sabah 5:00 da iş için bir uçuşu olduğundan uyandırması gerektiğini

hatırladı. Sessizliği birinci bozan ve kaybeden kendisi olmamak için, bir kağıdın üzerine Lütfen beni sabah

2

5:00’te uyandır yazdı ve notu karısının bulabileceği bir yere bıraktı. Sonraki sabah, adam uyandı lakin saatin

9:00 olduğunu ve uçuşu kaçırdığını fark etti. Çok kızdı, tam karısının onu neden uyandırmadığını soracakken

yatağın yanında bir modül kâğıt buldu. Kağıtta 'Saat 5:00 uyan!' yazmaktaydı”

BÜTÜN BU BAĞLANTI KOPUKLUKLARINDAN KURTULMAK MI İSTİYORSUNUZ?

Hiçbir insan dünyayı bir öteki beşerle birebir biçimde göremez, her insan için algılama farklıdır. Ortak

paydalarımız olmasaydı zati önemli bir bağlantı meselesiyle karşı karşıya kalmazdık. Zira bağlantı

diye bir şey yoksa bağlantı sorunu diye de bir şey yoktur. Her insanın kendine mahsus bir hayat

modeli vardır. Hayat modeli karşılaştıklarımıza mana yüklememizi sağlayan şeydir. Neyin

hakikaten değerli olduğunu, neyin dikkate alınması gerektiğini ya da neyin göz gerisi edilmesi

gerektiğini insanların yaptıklarının nedenini bizim için hangi seçeneklerin en güzel olduğunu söyleyen

ÖMÜR MODELİMİZdir.

Hayatı direkt deneyimlemek mümkün değildir, onun bize ilişkin öznel yansımasını deneyimleriz.

Gördüklerimiz, duyduklarımız ve hissettiklerimizi, fikir ya da yorumlara dönüştürürüz. Hayata

ait fikrimiz bizim gerçekliğimizdir.

İnsanların birbirlerini anlamalarına pürüz üç durumdan kelam edebiliriz:

1. İnsanların sizin modelinizi anlamalarını engellemek

2. Ömür modelinizi sonlu tutmak

3. Ömür modelinizi çarpıtmak

Kimi beşerler kapalı bir kutudur, gizleyecekleri çok şey vardır. Kendilerine nazaran söylememeleri

gereken şeyler, söyleyecekleri şeylerden fazladır, bir aşk yaşamışlardır, dünyada onların aşkından

daha büyük aşk yoktur. Onun için anlatamazlar. Hangi sözler o aziz duyguyu anlatmaya kâfi

ki?… Bu nedenle onları anlamanıza mani olurlar. Karşınızdakini kırmadan, hassas ve anlamanızı

kolaylaştırıcı sorular sorarak bu sorunun üstesinden gelebilirsiniz. Zira, anlaşıldıklarında her

şeyin kolaylaşacağını düşünen beşerler (çoğu vakit da aslında sahiden kolaydır sorunlar)

anlatmaya başladıklarında bilin ki sizin anlamanızı engellemek, anlattıklarını sonlandırmak yahut

çarpıtmak için ellerinden geleni yapacaklardır. Aslında bu türlü insanları anlamak çok da sıkıntı değildir.

Anlamanız gerektiğini düşündüğünüz noktalarda mana kapalılığını giderici sorular sorun. Soruları

sorarken anlattığı şeyi basitleştirdiğinizi ya da basitleştirebileceğine inandığı sorulardan kaçının.

Doğruluk, dürüstlük, bağlantıda politik olmamak ismine o kadar önemli yanılgılar yapılır ki. Siz bunlardan

kaçının.

Anlamamızı zorlaştıran dört kıymetli lisan örüntüsünden bahsedebiliriz:

1. Söylenmeyenler

2. Meçhul zamirler

3. Meçhul fiiller

4. Soyutlaştırmalar

Bağlantı kurarken, söylenmediğini düşündüğünüz mevzuyu sorabilirsiniz: Diyelim ki başı karıştığını

söyleyen birine; hangi hususta başı karıştığını ya da kiminle ilgili olarak başı karıştığını

sorabiliriz.

Konuşan kişi etliye sütlüye dokunmamak ismine belgisiz zamirlere yüklenecektir. Bağlantı esnasında

anlatmak istediği çok şey vardır lakin sizin yanlış anlayacağınızı düşünüyordur ya da alınacağınızı,

rahatsız olacağınızı, kelamını ettiği olumsuzluğun sizin etrafınızdan biri ile ilgili olması durumunda

da bu zamirleri belgisiz tutacaktır. Bu durum karşısında yapacağımız şey aslında hiç de güç değildir.

Fakat bu haksızlık, diyen biri için, haksızlığın ne olduğunu, kimle ilgili olduğunu sorduğumuzda

sorunu çözeriz.

İrtibat esnasında kullanılan fiillerdeki belirsizlikler de lisanın anlaşılmasına pürüz olacaktır. “Geçen

sene büyüdüm.” diyen biri, için nasıl büyüdüğü, uzunluk kısalık bakımından mı, cüsse bakımından

3

mı, sıkıntıların üstesinden gelme bakımından mı büyüdüğü gibisinden birçok belirsizlikler çıkar

karşımıza. Biz bunlardan rastgele birini algılar ve hangi alanda büyüdüğü konusunda yanılabiliriz.

Yanılmak istemiyorsak sorarız. Hangi alanda büyüdün, büyümekten kastettiğin nedir, diye.

Soyutlaştırmalar da bazen irtibatı zorlaştırır.

Sizin anlamanızı zorlaştıracak kişi iki türlü soyutlaştırma yapacaktır: Birincisi belgisiz isimler

kullanarak ikincisi de hareketleri isme dönüştürerek. Eşiniz size “Heyecan bitti.” diyorsa bilinmeyen isim

kullanarak bir soyutlaştırma yapıyordur. Siz ona: “Eskiden seni heyecanlandıran ve artık olmayan

şey ne?” diye bir soru sorarak sorunu somutlaştırmış olursunuz. “Bugün benim için reddedilmelerle

doluydu.” diyen biri de reddetmek hareketini isim (mastar kalıbıyla) yaparak soyutlaştırma yapıyorsa

siz ona: “Gün boyunca ne halde reddedildin?” diye sorun. Alacağınız yanıtlar çok işe

yarayacaktır.

Bazen “aşırılıklar” bazen “dayatılan sınırlar”, bazen de “dayatılan değerler” yaşantımızı

zorlayacaktır. “Daima acı içindeyim.” diyen eşiniz aşırılık içindedir, bu cümledeki manası aşırılıktan

çıkarmaya yönelik sorular sorabilirsiniz. “Patronum ne derse yapmak zorundayım.” diyen bir

arkadaşınız ise kendini dayatılan bir sonun içine itmiştir. İşvereninin dediklerini yapmazsan ne

olur, diye sorabilirsiniz. Siyasetçilerin ahmak olduğunu söyleyen bir dostunuz ise dayattığı bir

bedelin kurbanıdır. Ahmak olmayan siyasetçi olup olmadığını ya da siyasetçilerin ahmak olduğu

sonucuna nasıl vardığını sorarak yardımcı olabilirsiniz.

Hepimiz hayat modelimizdeki çarpıklıkları sorgulamalıyız:

1. Bazen neden – sonuç yanlışları yapabiliriz.

2. Bazen karşımızdakinin aklını okuyabileceğimizi düşünebiliriz.

3. Varsayımlarımız ise bizim vazgeçilmezlerimizdir.

Bu söylediğimiz üç noktayı da göz önünde bulundurarak lisanı anlaşılır kılabiliriz.

Lisanı anlaşılır kılmak istiyorsak, ömür modelimizdeki çarpıklıkları sorgulamalıyız. Bazen neden –

sonuç yanılgıları yapabileceğimizi göz gerisi etmemeliyiz. Karşımızdakinin aklını okuyabileceğimiz

ukalalığından vazgeçmeliyiz. Varsayımlarımızın bazen bizi yanıltabileceğini unutmamalıyız.

M. Abdullah YILMAZ

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/turkce-konus-anlamiyom-cok-gucume-gidiyor-dili-anlasilir-kilmak