Evlilik dışı ilgiler, Psikanaliz ve Toplumsal Medya

trong>Aldatma olgusu hepimizde bir merak uyandırmakla birlikte bunu anlamakta zorluk çekiyoruz ve birden fazla sefer buna yeltenenleri yargılıyoruz. Ben bir psikanalist olarak, kendimizi ve diğerlerini yargılamanın yalnızca üzerimizde baskı oluşturduğunu ve gerçekte davranışı değiştirme konusunda bir sonuca ulaştırmadığını düşünüyorum. 

2000’li yıllar, klasik evliliklerde ve evlilik öncesi cinsel tecrübelerde değerli değişimlere tanıklık etti. Evlilik öncesi birlikte yaşama ve cinsel birliktelikler artık toplumda kabul görmeye başladı. Yirmi yıllık İngiltere geçmişim ve oradaki klinik tecrübelerim son dört yıldır Türkiye’deki psikanaliz pratiğime eklenince bana iki ülkeyi karşılaştırma imkanı verdi. “Swinging” ya da “switching” (es değiştirme) ve “küme seks”  İngiltere’de olduğu kadar olmasa da, Türkiye’deki çiftlerimde de artık karşılaştığım bir olgu. Psikoterapi merkezime, psikanalitik çift terapisi için gelen çiftlerde, yaşadıkları evlilik öncesi ve evlilik dışı cinsel bağlantıların, bir yandan kendilerine itimatlarını arttırarak ruh sıhhatlerini güçlendirirken ve birtakım durumlarda cinsel olgunlaşmayı sağlarken, öbür yandan da taraflarda güvensizlik, bedelsiz hissetme ve ihanet üzere hisler yaratarak evliliklerini olumsuz tarafta etkilediğini görüyorum.

1900’lerin başından beri psikanaliz, insan davranışının fakat kapsamlı bir ruhsal tahlille tam olarak anlaşılabileceğini ve değerlendirilebileceğini öne sürer. Tahlilde analizanın şahsî tarihi, kişiliğinin yapısal bileşenleri, bilinçdışı dinamikleri, insan alakaları, düşlemleri ve ruhsallığının öteki kompleks tarafları hesaba katılmadan davranışlarının manası yalnızca speküle (tahmin) edilebilir. Benim klinik tecrübelerim de bana, evlilik dışı bağlantıların ne “hastalıklı”, “nevrotik” yahut “düşmanca” ne de “sağlıklı” ve “adaptif” (uyumlu) olarak değerlendirilebileceğini gösterdi. Her alakada aldatmanın farklı bilinçdışı manaları vardır. Tahlilde bir davranışın hakikat ya da yanlış olup olmadığına karar vermeden, yani bir yargıya varmadan onun bilinçdışı manasına bakarız.

Günümüz çiftlerinin kimi sorunları: Toplumsal Medya ve İnternet 

Yazının başında da belirttiğim üzere kliniğime çift terapisi için gelen (evli olan ya da olmayan) çiftlerin birçoklarının müracaat sebeplerinin ‘aldatma’ olduğunu görüyorum. Yaşanan bu aldatmaların birçok da Facebook, Twitter üzere toplumsal medya platformları ile tanışma aracılığıyla tanışan bireylerle gerçekleşiyor. Bu şahıslar eski okul ve iş arkadaşları olabildiği üzere yeni tanışılan bireyler de olabiliyor. Günümüz evliliklerinde sadık kalmanın da bu yüzden zorlaştığını düşünüyorum. Toplumsal medya ve İnternet aracılığıyla yeni münasebetler, yeni heyecanlar bulmak çok kolaylaştı. Bugünün evli çiftler narsisizmlerini, egolarını (grandiosity) ve erotik açlıklarını uyaran pek çok toplumsal medya kanalına maruz kalıyor. Buna ek olarak ‘açık evlilikler’ ve ‘swinging’, ‘switching’ üzere başka heyecan uyandıran alternatif cinsel tecrübelere ait toplumsal medyada artan oluşumlarla gibisi münasebetleri yaşamak kolaylaştı ve bu usul ilgiler yaygınlaşmaya başladı.

Evliliğin, tarafların birbirini yargılaması, geciktirilmiş haz duygusu ve bıktırıcı günlük rutinlerine karşılık, evlilik dışı -yasak ilişkide- yaşanan heyecan, narsisistik haz ve hayranlık duyulma muhtaçlığının karşılanması göz önünde tutulduğunda, bunun pek çok kişi için daha cazibeli olması bizi şaşırtmamalı. Yasak ilişki libidinal (cinsel enerji) haz hissini tatmine yöneliktir, lakin bu da şahısta bilinçdışı çatışma yaratmadan olmaz. Bir yanda bizi ‘yargılayan ego’muz başka yanda bilinçdışı -yani farkında olmadığımız- motivasyonumuz şuurda çatışma yaratır. Bu da bireyde suçluluk ve kendini affettirme isteği olarak kendini gösterir. Terapiye başvuran pek çok çift için temel motivasyon, duyulan suçluluk duygusu ve karşı tarafa kendini affettirme isteğidir. Birden fazla kere aldatan taraf, eşinde yarattığı travmatik tecrübeden ötürü kendini sorumlu hisseder ve terapistten beklentisi bu hasarın onarılmasında yardımcı olmasıdır. 

Burada, aldatma konusunda analitik çift terapisinde ortaya çıkan kimi majör temalardan ve bununla ilgili bilinçdışı çatışma kaynaklarından bahsetmek istiyorum. Her ne kadar her ilgi için bilinçdışı sebepler farklı ve şahsa özgün olsa da klinikte aldatma konusunda en sık tekrarlayan bağ dinamiklerinin aşağıdakiler olduğunu düşünüyorum. Bunlar pek çok aldatma hadisesini anlamamızda yardımcı olabilir. 

Ensest tabusu

Birtakım evliliklerde yaşanan sorunlardan biri de tümgüçlü (omnipotent) anne ya da baba arayışında ensest tabusuyla yüz yüze gelinmesidir. Eşin ruhsal olarak ebeveyn rolüne bürünüp karşı tarafı ruhsal olarak besleyen, rahatlatan, anlayan ve seven kişi yerine geçtiği durumlarda eş kolaylıkla bilinçdışında anne ya da baba yerine konabilir. Bu türlü olunca da evliliklerinde cinsellik ensestiyöz yani ‘yasak’ olarak deneyimlenebilir. Bu türlü bir durumda eşini cinsel olarak arzulamak şuur seviyesinde huzursuzluk yaratır ve kişi bunu eşine karşı cinsel isteksizlik olarak hisseder. Bunun yerine cinsel gereksinimlerini evlilik dışı bağlarda karşılamaya yönelebilir.

Yargılayan egoyla (superego) savaş 

Ensest tabusuyla ilişkili olarak ebeveynle çatışmalı ve baskıcı bir ilgisi olan kişi evliliğinde ebeveyn rolüne bürünmüş eşiyle bağında bu çatışmayı canlı fiyat ve baskıya karşı savaşır. Pek çok kişi evlilik alakalarına, çocukluklarından kalma ‘psikolojik bağlanma’ sorunlarını, bilhassa ebeveynlerle bağlanmada yaşanan meseleleri taşır. Anne babalarıyla deneyimledikleri üzere, gereksinimleri olan sevgi ve ilgi mükafatını almak için eşlerini de mutlu etmeye çalışırlar. Lakin ya hak ettikleri mükafatı alamadıklarını düşündüklerinde ya da kendilerini onların sevgisine muhtaç, bağımlı, küçük ve güçsüz hissettiklerinde, otonomisine müdahale edildiğini hisseden bir ergen üzere anne ya da baba figürüne karşı misillemeye geçebilirler. Bu misilleme, anne ya da baba figürüne karşı bilinçdışında yaşanan çatışmanın eşini aldatarak aksiyona geçmesiyle gerçekleşir. Bu tıp hastalar, isyankâr davranışlarından ötürü hissettikleri bu suçluluk hissinden kurtulmak için farkında olmadan (bilinçdışında) eşlerinin cürümlerini yakalayıp kendilerini cezalandırılmalarını sağlar. 

Simbiyotik unite (bir elmanın iki yarısı)

Türkiye’deki evliliklerde epey sık görülen bir durum olan ‘simbiyotik’ birliktelikte adeta bir elmanın iki yarısı üzere hisseden eşler duygusal olarak birbirlerine ‘bağımlı’dırlar. Her şeyi birlikte yaparlar, kendilik imajları ve kimlikleri çok kırılgandır; duygusal olarak ayrışamadıkları için birbirlerini domine etmeye ve denetime başlarlar. Daima birbirlerinden ilgi ve olumlama bekledikleri için çatışma başlar. Tenkide ve ilgisizliğe karşı hassasiyet geliştiren bu bireyler evlilik münasebetlerinde daima aşağılandıklarını ve hakarete uğradıklarını hissetmeye başlarlar. Simbiyotik bağdan kurtulmanın ve kendini bağımsız hissetmenin bir yolu da evlilik dışı bağlantı kurmak olur. Ancak yeniden de asıl eşe duyduğu ‘bağımlı’ olma durumundan kurtulamazlar ve isyankâr ergenler üzere cürümlerini itiraf edip anne/eşten affedilmeyi beklerler.

Ruhsal ya da Cinsel Biseksüellik 

Her ne kadar hepimizde her iki cinsiyete yönelik karakteristikler etkin ya da pasif olarak var olsa da bazılarımızda bu çatışma daha şiddetlidir ve evlilikte kendini ‘evlilik dışı’ alakalarla gösterebilir. Biseksüel çatışma yasayan kişi birden fazla sefer iki partnere muhtaçlık duyar; örneğin birinde kendini daha maskülen başkasında de daha feminen hisseder ya da birinde daha dominant başkasında daha pasif bir rol alabilir.

Bitirirken…

Kısaca özetlemek gerekirse eşini “ensestiyöz kişi” ya da “cezalandırıcı superego” figürü olarak deneyimleyen; “biseksüel çatışma” yaşayan ya da “simbiyotik bağı” koparmaya çalışan şahıslar bu bilinçdışı çatışmalarını evlilik dışı münasebet yaşayarak dışsallaştırmış olurlar. Her ne kadar bu yazı psikanalitik tedaviye gelen çiftler üzerine olsa da umarım bahsi geçen kimi ilgi dinamikleri genelde evlilik dışı ilgileri anlamada bir fikir verebilmiştir. 

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/evlilik-disi-iliskiler-psikanaliz-ve-sosyal-medya