HUDUTLU VE MEMNUN ÇOCUKLAR-ÇOCUKLARA HUDUT KOYMANIN İNCELİKLERİ

olojisi olumsuz etkilenirse, aramız bozulursa” üzere telaşlarla çocuklarına hudut

koyma konusunda pek istekli olmadığı söylenebilir. Bu noktada öncelikli olarak vurgulamak

istediğim, hudut koymanın bir cezalandırma formülü olmadığı ve hudut koyarken çocuğumuza olan

sevgimizi kısıtlamadığımız, yalnızca çocuğun davranışlarının sınırlandığıdır.

Bebek dünyaya geldiğinde bir bilinmezin tam ortasına doğuyor ve doğal olarak etrafındaki her uyaran

onun için tehlike, tehdit ve korku ögesi oluşturuyor. Neyin gerçek ya da yanlş olduğunu

bilmemesiyle, yapılması ya da yapılmaması gerekenlerin meçhullüğü ortasında sıkışıp kalan küçük bir

çocuğun “bana sonlarımı gösterin, kayboluyorum, korkuyorum!” seslerini duymayan ebeveynlerin

farkında olmadan çocuklarına kötülük ettiğini söylemek yerinde olur sanırım. Tek istediği birisinin ya

da birilerinin ona yol göstermesi, liderlik etmesi. Bu süreçte çocuğun zorlayıcı davranışları doğal

olarak kendini gösteriyor zira çocuk kendi hududunu keşfederken karşıdakinin yani hudut koyanın

sonlarını da test ediyor. Tek istediği ne kadar ileri gidebileceği, ne kadar zorlayabileceği ile ilgili bilgi

almaya çalışmak. Görmek istediği şey ise kendinden emin, pes etmeyen, güçlü bir kural koyucu.

Karşıdan “ben güçlüyüm, bana güvenebilirsin” bildirisi geldiğinde, işte o vakit kendini inançta

hissediyor. Hudutların manası da o değil mi esasen, çocuğa “güvendesin, değerllisin, korunuyorsun”

iletilerini vermek.

Anne baba olarak misyonumuz çocuklarımızı büyütmek, yetiştirmek, geliştirmek, eğitmek, onlara bir

şeyler öğretmek, fizyolojik gereksinimlerinin yanında toplumsal, duygusal, ruhsal gereksinimlerine karşılık

vermek. Dünyayı kendi kendilerine keşfetmeleri çok güç olduğu kadar tehlikeli de. Kendi başlarına

yanlışsız karar veremedikleri üzere kendilerine hudut da koyamazlar. Bu muhtaçlığı karşılama misyonu de

ebeveynlere düşüyor elbette. Çocuklara hudut koymayarak, onlara kuralları öğretmeyerek onları nasıl

büyük bir yükün altına soktuğumuzu fark edebiliyor muyuz?

Konutun dışında da bir hayat var ve konutta bir manada dışarıdaki hayatın provası yapılıyor. Hudutlarını

bilmek çocuğun dışarıdaki hayatta yer alan kurallara ahenk sağlaması açısından büyük kolaylık.

Sonlar çocuğun muhtaçlıklarını karşılamak için var ve olmalı da. Hudutları belirlerken seçici davranmak

değerli. Her şeyi sınırlamak, çocuğu kurallara boğmak yapılan yanlışların başında geliyor ne yazık ki.

Yapılması gereken, tehlikeli şeyleri ortamdan uzaklaştırıp mümkün olduğunca çocuk için inançlı bir

hayat alanı sağlamak. Çocuğun davranışlarını kısıtlamadan ve çocuğa ‘hayır’ demeden evvel

davranışın çocuğun kendine ve etrafına ziyan veren bir davranış olup olmadığı ile ilgili durup

düşünmek yararlı olabilir.

Hudut koymaya niyetli olan ebeveynlerin karşılaştığı belirsizliklerden biri de sonların çocuğa nasıl

anlatılması gerektiği ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken kıymetli noktalar konusunda oluyor.

Bilhassa geniş ailede büyüyen çocuklara hudut koyma konusu daha da zorlaşan bir durum olarak

karşımıza çıkıyor. Hudutları belirledikten sonra bu sonların uygulanması konusunda ailedeki her bireyin

tıpkı tavrı sergilemesi tahminen de en değerli noktalardan bir tanesi. Bir aile üyesinden onay almayan

çocuk diğer bir aile üyesinden onay alacağından aslında çoktan eminse, sonlar maalesef fonksiyonelliğini

yitirmiş duruma geçiyor. Bu mevzuda tüm aile bireylerinin “çocuğun yeterliliği için” ortak bir tavır

göstermesi son derece değerli.

Kuralların dengeli olması öbür hassas bahislerden bir tanesi. Bir kural olağan kurallar altında her vakit

geçerli olmalı. Burada değerli olan nokta, kuralların çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine uygun

olmasının gerekliliği. Kurallar gerektiğinde esnetilebilmeli, yeni kural eklenebilmeli ya da kurallar

ortadan kaldırılabilmeli. Bunları yaparken çocuğun ve ortamın özellikleri dikkate alınmalı, tekrar

ailedeki her üyenin bilgisi dahilinde yapılmalı. Bir kuralın neden o anda uygulanmadığı da çocuğun

anlayabileceği mantıklı bir biçimde çocuğa açıklanmalı.

Kural koyarken o kuralın neden varolduğu çocuğa açıklanmalı. “Olmaz diyorsam olmaz, vardır bir

nedeni” demek çocuklar için ikna edici olmaktan çok kurala uymama konusunda onları motive eden

bir yaklaşım olmaktadır.

Çocuklar model alarak öğrenirler ve kurallara uyma konusunda da ebeveynlerin çocuklara yanlışsız bir

rol model olmaları gerekmektedir. Yatmadan evvel dişlerin fırçalanması gerektiği ile ilgili bir kurala

çocuğun uymasını kolaylaştıran şey ailedeki öteki bireylerin çocukla birlikte dişlerini fırçalaması

olabilir.

Tesirli ve gerçek bir bağlantıyla çocuğa sunulan kuralların verdiği bildiri daha tesirli olacaktır. İletilerin

net olmasının yanında; söylediğimiz kelamların, mimiklerimizin, beden duruşumuzun ve ses tonumuzun

birbirini takviyeler nitelikte olması çok değerli.

Çocukların kurallara uymasını kolaylaştıran başka bir bahis da, çocuk uygun davranışlar sergilediğinde

onu sözel tabirlerle övmek, mimiklerimizle memnuniyetimizi ve onayladığımızı çocuğa belirtmektir.

İstendik davranışları pekiştirerek bu davranışların yapılma mümkünlüğünü ve sıklığını arttırmış oluruz.

Çocuğa alternatif sunmak, hudutları zorlama konusunda çocuğun fazla diretmemesi açısından hayli

yararlı bir yoldur. “Burada oynayamazsın lakin bak burada istediğin kadar oynayabilirsin” Şu anda

hasta olduğun için dondurma yiyemezsin fakat sana en sevdiğin pastadan alabilirim” cümleleri bu

duruma örnek olabilir.

“Her çocuğa hudut olmaz, bizim çocuk farklı, ona kural işlemez” formunda düşünen ebeveynler için “her

çocuğa birebir kurallar olmaz, çocuğa uygun kurallar olur” biçimindeki niyetimi söylemek isterim.

Sonları bir fotoğraf ya da fotoğraf çerçevesine benzetecek olursak; çerçeve fotoğrafı koruyan, onu

ayakta tutan, fotoğrafa bir duruş kazandıran değerli bir detaydır. Ebeveyn olarak bizim misyonumuz,

fotoğrafa uygun çerçeve bulmak.

Uzm. Psk. Şahika Akkuş Sert

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/sinirli-ve-mutlu-cocuklar-cocuklara-sinir-koymanin-incelikleri