HER HAREKETLİ ÇOCUK DEHB (DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE)

lik belirtileri gözlemlenebiliyor olmalı

“Dikkat eksikliği”, bir mevzuya ağırlaşmada zahmet, verilen vazifeleri tamamlayama, sonlu dikkat vakti ve dikkat dağınıklığı belirtileri ile kendini gösterir. Bu bozukluğu olan çocuklar detaylara karşı dikkat eksikliği gösterir, okul ve başka ödevlerinde birçok kusurlar yaparlar. Çalışmalarını plansız, sistemsiz ve karmakarışık bir biçimde sürdürürler. Oyun ve gibisi etkinliklerde dikkatlerini uzun mühlet toplayamazlar, başladıkları işleri tamamlamakta zorlanırlar. Güya akılları öteki yerdedir ya da söylenenleri dinlemiyor ya da duymuyor görünümü verirler. Kendilerine verilen okul ödevi ya da rastgele bir sorumluluk üzerinde belirtilen ve beklenilen bir biçimde çalışılamazlar. Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla çarçabuk dağılabilir.

“Hiperaktivite”, yerinde duramama ya da oturduğu yerde bile kıpır kıpır olma, uygunsuz ortamlarda koşuşturma ya da eşyalara tırmanma davranışları ile kendini gösterir. Bu çocuklar, ihtarları dinlemeden, durmak yorulmak bilmeden birbiri arkasına hareket ederler. Sınıf öğretmenleri bu üzere çocukların sık ayağa kalkmalarından, arkadaşları ile sık sık konuşma istekleri olduğundan, sessiz ve sakin kalmakta zorlandıklarından yakınabilirler. Koltukların üzerinden atlamaları ve dolaplara tırmanmaları nedeniyle “düz duvara tırmanma” tabiri bu çocuklar için uygundur.

“İmpulsivite (dürtüsellik)”, bir davranışın sonucunu düşünmeksizin harekete geçme ile kendisini gösteren ataklıktır. Dürtüsellik kendini sabırsızlık, soru tamamlamadan yanıtlama eğilimi, sıra beklemede zahmet, sıklıkla oburlarının konuşmasını kesme, oyunların ortasına girme ve tehlikeli işlere girişme, tartışma, hengame vb. üzere davranışlarla kendini gösterir.

Eşlik Eden Davranış Şekilleri;

• Vakti uygun kullanamama
• Dağınıklık/düzensizlik
• Hırçınlık
• Toplumsal maharet meseleleri
• Sakarlık/koordinasyon zahmetleri
• Kendine güvenememe
• Uyku sıkıntıları
• Duygusal dalgalanmalar

Eşlik Eden Ruhsal Bozukluklar;

• Özgül öğrenme zahmeti
• Ters olma karşı gelme bozukluğu
• Davranım bozukluğu
• Depresyon
• Tasa bozuklukları
• Tik, Tourette bozukluğu

Çevresel Etkenler;

• Ailede misal belirtiler
• Aile içi gerilim,şiddet
• Travmalar

Tedevi formülleri;

DEHB’nin tedavisinde psikososyal ve tıbbi teşebbüsleri içeren çok istikametli tedavi çeşitleri kelam mevzusudur:

• İlaç tedavisi

(Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı tarafından karar verilir ve izlenir)

• Anne-baba eğitimi

(Çocuğun davranışlarının düzenlenmesi için ebeveyn eğitimi ve konut ortamının düzenlenmesi)

• Öğretmenlerin eğitimi

(Okul-rehberlik servisi-öğretmen ile yakın temas ve işbirliği sağlanması)

• Bilişsel-Davranışsal Tedaviler
• Deneyimsel Oyun Terapisi

ANNE-BABALARA ÖNERİLER

Çocuğundaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile başa çıkmaya çalışan aileler yetersizlik duygusu, ümitsizlik ve ıstırap içerisinde olabilirler.

TANISI ALIR MI?

DEHB kişinin yaşı ile uyumlu olmayan dikkatsizlik, dürtüsellik ve çok hareketlilik (hiperaktivite) belirtileri ile karakterize olan nörogelişimsel bir bozukluktur. Okul öncesi çocuklukta başlayıp yetişkin ömürde da değişik bulgularla seyredebilen/gözlemlenebilen süreğen bir bozukluktur. Tedavi edilmediği takdirde, belirtileri çocuğun akademik v çabucak her alanın toplumsal hayatını olumsuz etkilemekte, ağır ruhsal, toplumsal ve okul problemleri ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalara nazaran DEHB genetik bir bozukluktur. Çocuğun genetik yatkınlığının üzerine olumsuz etraf faktörleri eklenince ortaya daha karmaşık bir tablo çıkabiliyor.

TEŞHİS KRİTERLERİ

“Dikkat eksikliği”, bir mevzuya ağırlaşmada zahmet, verilen misyonları tamamlayama, sonlu dikkat vakti ve dikkat dağınıklığı belirtileri ile kendini gösterir. Bu bozukluğu olan çocuklar detaylara karşı dikkat eksikliği gösterir, okul ve başka ödevlerinde birçok yanılgılar yaparlar. Çalışmalarını plansız, sistemsiz ve karmakarışık bir biçimde sürdürürler. Oyun ve gibisi etkinliklerde dikkatlerini uzun müddet toplayamazlar, başladıkları işleri tamamlamakta zorlanırlar. Güya akılları diğer yerdedir ya da söylenenleri dinlemiyor ya da duymuyor görünümü verirler. Kendilerine verilen okul ödevi ya da rastgele bir sorumluluk üzerinde belirtilen ve beklenilen bir biçimde çalışılamazlar. Dikkatleri ilgisiz uyaranlarla çarçabuk dağılabilir.

“Hiperaktivite”, yerinde duramama ya da oturduğu yerde bile kıpır kıpır olma, uygunsuz ortamlarda koşuşturma ya da eşyalara tırmanma davranışları ile kendini gösterir. Bu çocuklar, ikazları dinlemeden, durmak yorulmak bilmeden birbiri gerisine hareket ederler. Sınıf öğretmenleri bu üzere çocukların sık ayağa kalkmalarından, arkadaşları ile sık sık konuşma istekleri olduğundan, sessiz ve sakin kalmakta zorlandıklarından yakınabilirler. Koltukların üzerinden atlamaları ve dolaplara tırmanmaları nedeniyle “düz duvara tırmanma” tabiri bu çocuklar için uygundur.

“İmpulsivite (dürtüsellik)”, bir davranışın sonucunu düşünmeksizin harekete geçme ile kendisini gösteren ataklıktır. Dürtüsellik kendini sabırsızlık, soru tamamlamadan yanıtlama eğilimi, sıra beklemede zahmet, sıklıkla oburlarının konuşmasını kesme, oyunların ortasına girme ve tehlikeli işlere girişme, tartışma, hengame vb. üzere davranışlarla kendini gösterir.

Eşlik Eden Davranış Şekilleri;

Eşlik Eden Ruhsal Bozukluklar;

Çevresel Etkenler;

Tedevi usulleri;

DEHB’nin tedavisinde psikososyal ve tıbbi teşebbüsleri içeren çok taraflı tedavi çeşitleri kelam bahsidir:

(Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı tarafından karar verilir ve izlenir)

(Çocuğun davranışlarının düzenlenmesi için ebeveyn eğitimi ve mesken ortamının düzenlenmesi)

(Okul-rehberlik servisi-öğretmen ile yakın temas ve işbirliği sağlanması)

ANNE-BABALARA ÖNERİLER

Çocuğundaki dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ile başa çıkmaya çalışan aileler yetersizlik duygusu, ümitsizlik ve ıstırap içerisinde olabilirler.

DEHB İLE İLGİLİ HİZMETLERİMİZ

DEHB tanısı almış çocuklarla ilgili Merkezimizde yapılan birden çok çalışma vardır. Çocuğun ve ailenin gereksinimine nazaran danışmanlık yapılır, uygun konut ve ömür alanı oluşturulur, gerçek davranışlar ebeveyne öğretilir ve çocuğa uygun bir terapi usulü uygulanır.

• Ebeveynlerde bu çeşit hisler oluşmaya başladıktan sonra anneler ve babalar çoğunlukla çocuğun yetiştirilme biçiminde bir yanılgı olduğunu düşünerek birbirlerine kabahatler halde yaklaşımlarda bulunabiliyorlar. Aile içerisindeki bu gerginlik hali, tutarsız ve sevgisiz davranışlar ne yazık ki DEHB ile başa çıkmaya çalıştığınız bu süreci yavaşlatacaktır.
  • Dikkat problemleri, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri gözlemlenebiliyor olmalı
  • 12 yaşından evvel başlamış olmalı
  • En az 6 aydır devam ediyor olmalı
  • Birden fazla ortamda (ev ve okul) görülmelidir
  • Vakti güzel kullanamama
  • Dağınıklık/düzensizlik
  • Hırçınlık
  • Toplumsal maharet problemleri
  • Sakarlık/koordinasyon zahmetleri
  • Kendine güvenememe
  • Uyku problemleri
  • Duygusal dalgalanmalar
  • Özgül öğrenme zahmeti
  • Aksi olma karşı gelme bozukluğu
  • Davranım bozukluğu
  • Depresyon
  • Tasa bozuklukları
  • Tik, Tourette bozukluğu
  • Ailede misal belirtiler
  • Aile içi gerilim,şiddet
  • Travmalar
  • İlaç tedavisi
  • Anne-baba eğitimi
  • Öğretmenlerin eğitimi
  • Bilişsel-Davranışsal Tedaviler
  • Deneyimsel Oyun Terapisi
  • Ebeveynlerde bu cins hisler oluşmaya başladıktan sonra anneler ve babalar çoğunlukla çocuğun yetiştirilme üslubunda bir yanılgı olduğunu düşünerek birbirlerine hatalar halde yaklaşımlarda bulunabiliyorlar. Aile içerisindeki bu gerginlik hali, tutarsız ve sevgisiz davranışlar ne yazık ki DEHB ile başa çıkmaya çalıştığınız bu süreci yavaşlatacaktır.
  • Çocuğa yeni davranışlar kazandırma yolunda ilerlerken farkında olmadan fazla yüklenilebiliyor. Baskılama ve yüklenmeler birden fazla vakit ailelere ve çocuklara yarar sağlamamakta.
  • Çocukların sergilemiş oldukları sorun olarak isimlendirilen davranışa odaklanmak yerine o davranışı ‘neden yapıyor, nasıl yapıyor ve ne koşullarda (çevresel faktörler var mı/yok mu) yapıyor?’ sorularına yanıt bulmaya çalışılmalıdır. Bu sorulara odaklanarak bir çocuğun davranışları ile ilgili yola çıktığınızda hem çocuğunuzu daha âlâ hissedip anlamış olacaksınız hem de tahlil üretme konusundaki bakış açınız genişlemiş olacaktır.
  • Meskende ve okulda kesinlikle kurallar öğretilmeli, çocuk nerede durması gerektiğini, durmazsa bedelinin (ceza değil) ne olacağını bilmelidir.
  • Çocuğa yaşına ve gelişim seviyesine uygun sorumluluklar verilmeli ve uygun bir halde onaylanmalı, takdir edilmelidir.
  • Çocuğu daima ikazlara, müdahaleye maruz bırakan, daima durdurmaya çalışan aile ve öğretmen, çocuğun artık olumsuz davranışlarını pekiştirmişlerdir. Yaptığı olumlu davranışlar görülmez olmuştur. Çocuğun her yaptığı olumlu davranış görülüp taktir edilmelidir ki bunlar pekişsin…
  • Çocukla her gün ortalama 30 dk vakit geçirilmelidir. Yaşına uygun bir halde oyun, aktiflik, kutu oyunları üzere teğe bir vakitlere gereksinim vardır.
  • Ödül stratejisi işe yarayabilir bir yol ama fazla mükafata boğulan çocuklarda aşılanmak istenen olumlu davranışların tersine olumsuz davranışlar görülebiliyor. Çocukları ödüllendirirken dikkat edilmesi gerekenler;
  1. Ödül olarak neler işe yarıyor? / Çocuğunuz nelerden hoşlanıyor?
  2. Mükafatı rüşvet üzere mi kullanıyorsunuz?
  3. Küçük yaşlarda ödül davranıştan çabucak sonra verilebilir lakin belirlenen vakitte verilmesi değerlidir.
  4. Yaş büyüdükçe mükafatlar somuttan soyuta gerçek değiştirilmelidir. Bu yüzden bütün ebeveynlerin çocukların gelişim süreçlerini (duygusal, fizikî, cinsel) bilmelerinde yarar vardır.
  1. Bilişsel Davranışçı Terapi
  2. Deneyimsel Oyun Terapisi (2-9 Yaş)
  3. Ebeveyn Danışmanlığı
  4. Akıl Zeka Oyunları Atölyesi

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/her-hareketli-cocuk-dehb-dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite