Hisleri Tanımak ve Söz Etmek

çocuk bir şeye öfkelendiğinde “çok kızdım” diyerek kendisini söz edebilirse daha az öfke patlaması ya da ağlama krizi yaşayacaktır. Burada çocuğun hangi gelişim periyodunda olduğuna dikkat etmek kıymetlidir zira çocukların hislerini tanımlaması ve tabir etmesi yaş kümelerine nazaran değişir. Bu sebeple, anne babalar evvel çocuklarına yaşına nazaran hisleri anlatıp, tanıtmalı ve sonrasında yaşadığı hisleri tabir etmesine yardımcı olacak şartları oluşturmalıdırlar.

Gelişim periyotlarına nazaran, çocukların hisleri tanıma ve tabir etme marifetleri:

Okul öncesi periyotta;çocuklar üç yaşından itibaren hislerini söz etmeye başlarlar. Memnunluk ya da ıstırap üzere hisleri isimlendirebilirler. Dört yaş itibariyle; endişe, keder ve öfke üzere hisleri ayırt edebilir ve tanımlayabilirler. Okul öncesi periyotta çocuklar etrafındakilerin de hislerini tanımlamaya başlar.

Okul devrindeki çocuklar daha karmaşık hisleri tanıyabilir ve anlamlandırabilirler. 8-9 yaşından itibaren gurur, hayal kırıklığı, utanç, suçluluk üzere daha karmaşık hisleri isimlendirebilirler. Bu yaş kümesindeki çocuklar, bir insanın tıpkı vakitte hem güzel hem de berbat hissedebileceğini anlayabilir. Örneğin, bir çocuk okula gittiği için memnun olabilir lakin konuttan farklı kaldığı için tıpkı vakitte üzülüyor ya da anne babasına hasret duyuyor olabilir. Bu durumda çocuk yaşadığı hislerden ötürü baş karışıklığı yaşayabilir. Bu yüzden anne baba olarak ona bu hisleri keşfetmesi için yardımcı olmalı ve tıpkı vakitte birden fazla his yaşamanın olağan olduğundan bahsedebilirsiniz.

Ergenlik devrinde, çocuklar pek çok duyguyu hissedebilir ve isimlendirebilirler ancak içinde bulundukları çalkantılı devirden dolayı ebeveynleriyle paylaşma konusunda badire yaşayabilirler. Bilhassa ebeveynler bu devirde çocuklarını eleştirmeden ve yargılamadan hislerini dinlemeli ve yaşadığı hisleri onaylamalıdırlar.

Ebeveynler hisleri tanımlama ve isimlendirme konusunda çocuklara yardımcı olma:

Anne babalar öncelikle çocuğun içinde bulunduğu durumu anlamalı sonra hisleri sözlerle tabir etmelidirler. Yapılan araştırmalarda, hisleri isimlendirmenin hudut sistemi üzerinde rahatlatıcı bir tesiri olduğu ortaya çıkmıştır. Bu yüzden ebeveynler çocuklarına yaşadıkları duyguyu isimlendirmede yardımcı olurlarla rahatlamasını da sağlayabilirler zira çocuklar hisleri tanımladıklarında, bu hislerin onlar üzerindeki tesirinden daha kolay kurtulabilmektedirler. Duyguyu tanımladıktan sonra çocuklara kendi kendilerini rahatlatmalarını öğretmek de çok kıymetlidir ama şunu ayırt etmek gerekir ki, çocuklara hisleri tanımlamaları konusunda çocuklara yardımcı olmak onlara ne hissetmeleri gerektiğini söylemek değildir. Yapılması gereken, çocukların hislerini anlamalarına ve tanımlamalarına yardımcı olmak, onları dinlemek ve anlamaya çalışmaktır.

Hislerin tanınması ve yönetilmesinde ailenin rolü:

Çocuklarına hislerini tanıma ve yansıtma konusunda yardımcı olmak isteyen anne babaların öncelikle kendi hissini tanıması ve yansıtması kıymetlidir. Çocuklar pek çok bahiste olduğu üzere, hislerini yansıtma ve tabir etme konusunda da ebeveynlerini model alırlar. Hislerin tabir edilmediği bir ortamda büyüyen çocuk, yaşadığı hisleri yansıtma zorlanabilir. Hislerini ailesi ile paylaşabilen bir çocuk onların kendisi üzerindeki tesiri ile daha kolay baş edebilir.

Hislerin söz ediliş biçimi ve sıklığı çocuğun toplumsal hünerlerinin gelişiminde değerli bir rol alır. Örneğin, çocuk arkadaşlarıyla olan ilgilerinde sık sık öfke duygusu hissediyor ve bu öfkeyi karşıdaki kişiyi rahatsız edecek biçimde söz ediyorsa bu durum arkadaşlarıyla irtibatında sorunlara sebep olacaktır. Bu sebeple, çocuğa her hissin doğal olduğu anlatılmalı, hisler karşısında verilen yansıların sonuçlarından da kelam edilmelidir. Çocuğa hislerini gerçek bir biçimde tabir etmesi için yardımcı olunmalıdır.

Ailelere tavsiyeler:

Küçük yaştaki çocuklara, memnun, üzgün, kızgın, korkmuş üzere temel hisler öğretilebilir, daha büyük yaş çocuklara ise kaygılı, hayal kırıklığına uğramış, heyecanlı üzere daha ayrıntı içeren his sözleri öğretilebilir. Çocuklara bu hisleri hissettikleri anları anımsayarak fotoğraflarını çizmeleri ve/veya anlatmaları istenebilir.

Anne-baba olarak çocuklarınıza his tabirleri kullanmada örnek olabilirsiniz. Örneğin, kardeşiyle oyuncağını paylaşmayan çocuğa; “Kardeşinle oyuncağını paylaşmaman beni biraz üzdü.” diyebilirsiniz. Bu biçimde çocuğunuza hislerini söz etme konusunda örnek olabilir, hislerini paylaşmada cesaretlendirebilirsiniz. Lakin ebeveyn olarak, hislerinizi söz etmiyor ya da öfkelendiğinizde bağırıyor ya da bir eşyayı fırlatıyorsanız çocuğunuz da olumsuz hisleri ile uygun halde baş etmeyecektir zira ebeveynlerin baş etme yöntemleri/stratejileri her vakit çocuklara model olmaktadır.

Çocuğunuza gün içerisinde nasıl hissettiğini sorup bir tablo yardımı ile o günkü duygusu üzerinde konuşup, boyayabilirsiniz.

Çocuğunuzun hissini tabir ettiği ve olumsuz hisleriyle baş edebildiği durumları gözlemleyerek takdir edebilirsiniz.

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/duygulari-tanimak-ve-ifade-etmek