Şema Kavramı

hissettikleri, düşündükleri, davranışları ve vücut duyumları hiçbir vakit birbirleriyle tıpkı olmaz.

Çocukluktan itibaren yaşanan olumlu ya da olumsuz olaylar şema denilen zihin kalıplarını oluşturur. Kendilik algımız, öteki algımız ve muvaffakiyet algımız çocukluğumuzdan itibaren edindiğimiz intibalarla şekillenir ve vakit geçtikçe de kalıplaşır.

Şemaların oluşumunda 3 temel faktör rol oynar;

• Temel gereksinimlerin karşılanmaması

• Çocukluk ve ergenlik devrinde temel gereksinimlerin giderilememesi -ki bu durum daha sonra yetişkinlik devrinde de temel gereksinimlerin giderilememesine sebep olacaktır-

• Düzgün olan şeylerin şahsa abartılı oranda sunulması.

İnsanın içinde bulunduğu bireylere ve durumlara karşı çok sayıda şeması olabilir. Şemaların kimileri hayatımız olumlu tarafta etkilerken kimileri olumsuz tarafta tesirler ve bizlerin denetim alması gereken şemalar hayatımızı olumsuz etkileyen şemalardır.

Şema terapi, Jeffrey Young tarafından Bilişsel-Davranışçı Terapi yaklaşımı içerisinde kendine has bir okul olarak geliştirilmiştir.

Şema terapinin tarifi Young’a nazaran şöyle yapılabilir:

“Değiştirilmesi güç, çocukluk ve ergenlik periyodunda besbelli kökenleri bulunan ruhsal rahatsızlıklar (borderline kişilik bozukluğu gibi) için tasarlanmış, bilişsel, davranışçı, kişiler-arası ve yaşantısal teknikleri birleştiren, bütünleştirici bir teori ve tedavi yaklaşımı.”

18 tane temel şema vardır ve Young bunları Erken Devir Uyumsuz Şemalar olarak isimlendirilmiştir. Bunlar;

1- Terk Edilme Şeması

2- Kuşkuculuk Şeması

3- Duygusal Mahrumluk Şeması

4- Kusurluluk Şeması

5- Toplumsal İzolasyon Şeması

6- Bağımlılık Şeması

7- Dayanıksızlık Şeması

8- Yapışıklık Şeması

9- Başarısızlık Şeması

10- Onay Arayıcılık Şeması

11- Boyun Eğicilik Şeması

12- Kendini Feda Etme Şeması

13- Haklılık Şeması

14- Yetersiz Özdenetim Şeması

15- Yüksek Standartlar Şeması

16- Karamsarlık Şeması

17- Hisleri Bastırma Şeması

18- Cezalandırıcılık Şeması

Şema konusunu anlatırken Şema kimyası kavramına değinmek gerekir. Şema kimyası, bağlantılarınızda hayatınıza aldığınız insanları var olan şemalarınıza nazaran belirlemeniz manasına gelmektedir. Örneğin kusurluluk şeması olan bireyler kendilerini bedelsiz hisseder, oburlarının kendisini değersizleştirecek davranışlarına müsaade verebilir. Toplumsal ortamlardan insanların kendilerindeki kusuru fark etmemesi için uzak durabilirler. Ancak bu bireyler tıpkı vakitte partner seçerken kendilerini duygusal ya da cinsel olarak istismar eden bireylere yönelebilirler. Kendilerini aşağılayan yahut saldırgan davranan bir partner seçiminde bulunabilirler.

Ya da terk edilme şeması olan bireyler kendilerini terk etme ihtimali bulunan ya da terk edilmiş hissettirecek bireylerle bağ içine girmeye daha meyillidirler.

Her birimizde her bir şema bulunabilir, değerli olan bu şemaların hayatımız ne ölçüde ve ne tarafta etkilediğidir. Şema terapi ile çocukluğumuzdan beri kalıplaşan ve değiştirilmesi çok da kolay olmayan şemalardan fonksiyonsuz olanların tespit edilerek daha olumlu ve fonksiyonel hale getirmek amaçlanmaktadır. Ayrıyeten şema terapiye neredeyse bütün ruh sıhhati sıkıntılarının tedavisinde kullanabilmekteyiz.

Artık hayatınızın denetimini elinize alma ve olumlu bir değişiklik yapma vakti.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/sema-kavrami