Dehşet Psikolojisi

. Bu his hem ruhsal hem de fizyolojik olarak bizleri etkilemektedir. Endişe ile ilgili bir öteki değerli mevzu ise oluşumu ve transferi ile ilgilidir. Oluşum ve transfer süreci sonrasında birçok ruhsal rahatsızlık gelişebilmektedir. Tüm bu mevzulardan diğer kıymetli bir tarafı de toplumsal kaygı bahsidir.

Bizi korkutan bir durumla karşılaştığımızda vücudumuzda bir kadro değişimler meydana gelir. Vücudumuzda terleme, kalp atışının artması, yüksek derecede adrenalin salgılanması, göz bebeklerinin büyümesi üzere değişimler meydana gelir. Tam da bu süreçte beyin ‘kaç ya da savaş’ yansısını verir ve vücut bu reaksiyona nazaran kendisini düzenler. Bu reaksiyon evrimsel bir reaksiyondur ve süratli, otomatik bir halde gerçekleşir.

Hepimiz endişeye fizikî olarak birebir yansıyı verirken, duygusal olarak verdiğimiz yansılarımız değişebilir. Örneğin birçok kişi adrenalini ve kaygıyı sevebilir ve buna bağlı olarak extrem sporları tercih edebilir. Buna rağmen birçok şahısta endişeye negatif olarak bakabilir ve kendisinde endişe oluşturabilecek aksiyon ve olaylardan uzak durabilir.

Dehşetin ruhsal boyutunda ise dozajı çok değerlidir. Üzerimizde dehşet oluşturan uyarıcılara karşı verdiğimiz reaksiyon çok yüksek yahut çok düşük üzere bir tanımlama içerisinde ise birçok ruhsal rahatsızlıkla karşı karşıya kalma ihtimalimiz var demektir. Örneğin fobiler bu bahiste en yaygın biçimde karşımıza çıkan endişe temelli ruhsal rahatsızlıklardır. Şunu belirtmemiz gerekiyor ki bir mevzuyu fobi yahut ruhsal rahatsızlık olarak tanımlayabilmemiz için o dehşetin hayatımızı fonksiyonsuz hale getirmiş olması gerekmektedir. Olağan hayatımızda hepimiz elbette ki birçok kaygı olayını deneyimleriz. Ruhsal rahatsızlık olarak tanımlayabileceğimiz fobiler:

Klostrofobi: Kapalı alan korkusu

Akluofobi: Karanlık korkusu

Aviofobi: Uçuş korkusu

Glossofobi: Topluluk önünde konuşma korkusu

Kakorofiyofobi: Başarısız olma korkusu.

Sosyofobi: Toplumdan genel olarak insanlardan korkma korkusu üzere fobilerdir.

Pekala bu dehşetler nasıl oluşuyor ?

Kaygı üç biçimde oluşabilir. Birincisi içgüdüsel bir yansıdır. Örneğin yüksek bir sesi apansız duyduğumuzda içgüdüsel olarak korkarız. Birdenbire vücudumuza dokunulduğunda korkarız zira zihnimiz tehlike var iletisini verir bize ve bizi ‘kaç ya da savaş’ reaksiyonuna yöneltir. İkinci nedeni ise endişenin öğrenilmiş olmasıdır. Bizler endişeyi bir bireyden ortamdan yahut durumdan öğrenebiliriz yahut geçmiş tecrübelerimizle bağlantılyarak kaygılar oluşturabiliriz. Örneğin köpekten korkan bir annemiz varsa biz de köpeği korkulacak bir obje olarak tanımlarız zihnimizde. Küçükken bir köpek bizi kovalamışsa bütün köpeklerin bizi kovalayacağı niyetiyle tüm köpeklere karşı bir dehşet geliştirebiliriz. Üçüncü neden ise kaygının zihinsel olarak üremesidir. Bu kültür üzerinden bize aktarılan bilgiler sonucu oluşabilir.Dini inançlar üzerinden oluşturulan kaygılar olabilir. Yahut toplumsal medya ve televizyon üzere kaynaklar üzerinden oluşturulan kaygılar olabilir. Örneğin yakın vakitte ülkemizde birçok yerde bomba patlamaları oluyordu ve beşerler sokağa çıkmaya korkuyorlardı. Telefonlarımıza istihbarat alındığına, aşikâr yerlere gitmemiz konusunda yanlışsız /yanlış bildiriler geliyordu ve haliyle toplumsal bir dehşet oluşuyordu.

Sonuç olarak bizleri biyolojik ve ruhsal olarak etkileyen dehşet hayatımızın her devrinde ve rastgele bir yerinde karşımıza çıkabilir. Kaygının denetim edilememesi ve düzeyinin yükselmesi bizleri birçok ruhsal rahatsızlığa karşı karşıya bırakabilir. Hayatın akışında dehşet, kimi vakit bizleri uyaran ve tehlikeden koruyan bir istikametiyle de var olmaya devam eder. Varoluşunu ise içgüdüsel yansılar, toplumsal öğrenmeler ve zihinsel imajinasyonla sürdürebilir.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/korku-psikolojisi