Gerçek Kendilikten Uydurma Kendiliğe Benim Yalnızlığım Beşerlerle Dolu

kendini görmeye, dokunuşu ile kendini hissetmeye ve ötekinin sevgisiyle kendini sevmeye muhtaç doğuyor. Ötekinin aynasında kendimizi seyrederek, aynalanarak ‘ben’ hissini oluşturuyoruz. Bu ömrün birinci yıllarında kurulan birinci bağlantı ile başlıyor. Çocuğun varlığını seyredeceği birinci ayna, yani deneyimlediği birinci ilgi, ebeveynle kurulan münasebettir. Öbür bir değişle ebeveynle kurulan alakadan ona yansıyan hisler benliğin temelini atar. Birtakım çekirdek hisleri içimize yerleştirir. Sevilen biri miyim sevilmeyen mi, var mıyım, varlığım kıymetli mi yoksa bedelsiz miyim, kâfi miyim yetersiz mi. Tüm bunlar birinci bağımızda bize yansıtılanlarla şekillenir. Durumun çarpıcılığını vurgulamak için şöyle tabir etmek yerinde olacak, ötekiyle alakada olmak ruhsal yapının oksijeni üzeredir. Görüldüğünü ve sevildiğini hissedemeyen bir kişi oksijensiz kalmış üzeredir.

Bağlanmaya gereksinimimiz var. Evvel bağlanacağız, sonra bireyleşeceğiz. Birilerinin bizim için orada olacağına inanacağız, inançla bağlandığımız, duygusal olarak beslendiğimiz bir sağlam limanımız olacak. Sonra bu limandan denize açılacağız, keşfe çıkacağız, bağımsızlığımızı tadacağız. Limanın orda olduğunu içsel olarak bilmenin rahatlığı ile kendimizi tecrübeye bırakabileceğiz. Güvendiğimiz bir ötekine bağlanmadan özerk olunamadığını anlatan bu kuramlar bu derece popülerken, bağ kurma formlarımızın tam bilakis evrilmesi epey düşündürücü. Başta bu zıtlık trajikomik görünse de, tahminen de durum epeyce manalı. Münasebetlerde yalnızlaşıyoruz. Daha kendi dünyamızda, daha paylaşımsız, limansız, gerçek hislerin daha az varolduğu, kendi başımızın devasına baktığımız bağlantılar artıyor. Bencil demeyeceğim, zira yaygın yaşandığını düşündüğüm bu alakaları bencil olduğumuz için seçtiğimizi düşünmüyorum. Bilakis bu habitatta bir halde nasıl varolunacaksa, nasıl az zedesiz yola devam edebilirsek onu yapmayı öğreniyoruz güya. Bencilleşmekten çok, yalnızlaşmaya ahenk gösteriyor üzereyiz. Tahminen tam da bu yüzden ‘Bağlanma’dan, yakın alakanın ehemmiyetinden ve iç dünyamıza tesirlerinden konuşmaya bu kadar çok muhtaçlık hissediyoruz.

Bir şeyler bizi beslemiyor. Zira bu yalnızlaşma varoluşumuzla uyumlu değil. Bağlanmak ve yakın ilgi iki değerli duygusal muhtaçlık. Gerçek hislerimizin ve kimliğimizin öteki tarafından görüldüğü, fark edildiği ve bilindiği bir münasebet. Bir ötekine muhtaç ve bağlanmaya programlı bir biçimde doğan bir insan yavrusunun giderek ilişkisizliğin daha da yükseldiği bir toplumun içine seyahat yaptığını görüyoruz. Bunu düşündüğümde bir balığın karaya vurduğu ve çırpındığı bir manzara çağrışıyor zihnimde. O kadar varoluşu dışında, o kadar zorlayıcı. İçinde bulunduğumuz vakitte insan tecrübesini o balığa benzetiyorum ve gelecekte de bunun artacağını düşünüyorum. Alakalar ilgisiz bir hale geliyor. Ruhumuzun oksijeniydi ya ilgide olmak, oksijensiz kalıyoruz. Oksijensiz kaldıkça gücümüz de tükeniyor. Az oksijenle devam etmeye çalışıyoruz ve bunun olağan olduğunu düşünüyoruz. O kadar normalleştiriyoruz ki enerjisizliğin, tükenmişliğin nedenini anlamak da zorlanıyoruz. Duygusal bağlanma ve paylaşımların giderek azaldığı, kendi dünyasına çekilmiş bireylerden oluşmaya başlıyoruz. Ne kendimize dokunduruyoruz, ne kimseye dokunabiliyoruz. Bağ kurmak, bağlanmak ürkütüyor. Bağ kurmak çok beklenti yüklü algılanıyor, tahminen engelleyici tecrübeleniyor. Gerçek hisleri ortaya çıkarmak ve paylaşmanın var olmadığı münasebetler çoğalacak üzere duruyor.

Pekala nasıl olacak bu münasebetler? İnsanları ne bir ortaya getirecek?

Burada düzmece kendilik ve gerçek kendilik kavramlarından bahsetmek istiyorum. Uydurma kendilik, dış odaklı ve sonuç odaklı bir yapıdır. İçinden ve özünden gelen merak ve hevesler doğrultusunda hayatı deneyimlemektense, ona dış dünyadan onay yahut alkış getirip getirmeyeceği üzerinden hayatını sürdürür. Tercihleri ve münasebetleri buna hizmet eder. Gerçek kendilik dediğimiz yapı ise daha iç odaklı bir sistemdir. Gerçek hislerini yaşar, gerçek isteklerinin peşinden masraf. Hayatı bitiş çizgisine gerçek koştuğumuz bir maraton olarak değil, gerçek kendini yeşerten bir tecrübe olarak görür. Sonuç odaklı değil, tecrübe odaklıdır. Geçersiz kendiliği düzmece yapan kişinin kendi özünden uzak yaşamasıdır. Kişi toplumda kabul gören biçime evrilir. Gerçek kendini keşfe çıkamamıştır. Zira bu keşfe itimatla çıkmasını sağlayacak, muhtaçlığı olduğunda sığınabileceği bir limana hiç sahip olmamıştır. Bu türlü olunca da toplumun memnun olacağını söylediği ve yapmasını beklediği şeylerin peşinden sarfiyat. Belli şeylere sahip olmayı, belli meslekler edinmeyi, makul statüye gelmeyi, muhakkak şahıslar tanımayı, belli ortamlarda bulunmayı maksat edinir. Özünden uzak yaşayan kişinin alakaları, kurduğu bağlantı de özden uzak olacaktır. Uydurma kendiliklerin çok olduğu bir ortamda gerçek hislere temas eden gerçek dialoglardan bahsetmek mümkün olmaz. Kişi maskeli baloda üzeredir. Bu kavramlar yardımıyla değerlendirdiğimde, düzmece kendiliklerin arttığı bir gelecek bizi bekliyor diye düşünüyorum. Bu da münasebet kurma biçimlerimizin daha sonuç odaklı, daha materyalist bir temele dayalı olacağına işaret ediyor. Beşerler, aslında bugün de gördüğümüz üzere, ilgilere daha çok kazanım odaklı bakacaklar. Bir öteki noktaysa yük getirmemesi beklenti içermemesi olacak. Burada teknoloji ve tüketim kültürü üzere pek çok makro tesir toplumun onayını neyin aldığını belirliyor.

Ebeveynler çocuklarına uygun imkanlar sağlayabilme korkusu ile, hislerine temas etmeyi ve onu gerçek kendiliğini keşfe cesaretlendirmeyi kaçırabiliyorlar. Kimse onlara bunu yapmadığı için bunu nasıl yapacaklarını bilemiyorlar. Kendi hislerine temas edilmemiş, yakın bağlantılarında anlaşılmış hissedemeyen ebeveynlerin, yani gerçek kendilikleri desteklenmemiş ebeveynlerin çocuklarına bu duyguyu verememesi çok doğal ve anlaşılır. Tam da burada bize gelecekte durumun nasıl görüneceğini işaret eden kısır döngü başlıyor. Çocukluğunda bunu alamamış bireyler için hisleri görmeyen, uzak ve temassız ilgiler, gerçek meraklardan doğmayan irtibatlar ’doğal’ ve ’alışılmış’ hale geliyor. Zira kişi birinci münasebetinde deneyimlediği neyse, bunu yetişkinliğinde tekrar etme ve benzeri bağlar kurma eğiliminde oluyor. Geçersiz kendilik olağanlaşıyor.

Geçersiz kendiliğe uydurma denmesi, öze uzak olmasındandır demiştik. İçsel gereksinimlerimizin duyulmadığı bir ortamda içsel gereksinimlerimizi duymayı öğrenemeyiz. İçsel meraklarımızın yüreklendirilmediği bir ortamda onların peşinden gidemeyiz. Böylesi bir ömür ise vakitle bir yavanlık bir tatminsizlik biriktirir. Sebebini net anlayamasa da ‘bir şeyler tam değil’ der kişi, ‘tatmin hissetmiyorum’. Gelecekte ruhsal takviye talep eden bireylerin en çok başvurma sebebinin bu olacağına inanıyorum. Varoluşsal sıkıntılar ruhsal dayanak taleplerinin çoğunluğunu oluşturucak. Varoluşsal derken anlatmak istediğim benliğine ve yaşama mana verememe ve dindirilemeyen bir tatminsizlik hissi. Bu bir kehanetten çok, aslında halihazırda başlamış bir sürecin durum tespiti üzere. Bunun da giderek artacağını düşünüyorum. Gerçek kendiliği ile özünden gelen meraklarını ve heveslerini deneyimleyemeyen, gerçek hislerini çıkartamayan, bu hisleri paylaşarak ötekinin şefkatinde güzelleşmeyi hiç deneyimlemeyen, ailesinde yahut yetişkinliğinde şefkat veren şartsız seven bir öteki bulamayan bir bireyin hissetmekte çok da haklı olduğu bir his olacak bu anlamsızlık ve tatminsizlik.

Elbette, bu bahsettiklerimden ayrılan, bu tablonun dışında kalacak bağ kuran, yaşama mana veren ve gerçek kendiliğini deneyimleyen beşerler da olacak. Gerçek kendiliğini arayan, bulmaya uğraşan pek çok kişi var ve olacak. Bu küme tahminen zorlanacak, tahminen sıkça anlaşılmayacak, tahminen romantik bulunacak. Benzeri bağlar kurabilen bireylerle müsabakayı umacak. Lakin çoğunluk olarak baktığımızda bağlar bu tarafa evrilecek diye düşünüyorum.

Ruhsal takviye gereksiniminin bu manada artacağına inanıyorum. Fakat buradaki ruhsal takviye gereksiniminin merkezinde, kişinin kabul edildiği ve hislerini rahatça paylaşabildiği bir bağa olan gereksinimi olacağını düşünüyorum. Ömür içerisinde bağlarda bunu bulamayan bireyler için bu bağlantıyı satın almak muhtaçlığı muhtemelen artacak. Yakın ilişkilerinde gitgide yalnızlaşan, iç dünyasını eşiyle, arkadaşıyla, evladıyla konuşamayan bireyin psikolojik desteğe ihtiyacı büyüyecek. Kimsenin kimseye güvenli bir liman olamadığı, liman ihtiyacının kendisini belki zayıflık gören bir insan temassızlığı bizi bekliyor. Daha kendi dünyasında, daha yüzeysel, daha duvarlı ve az temas eden insan iletişimleri.

*Franz Kafka

Kaynak Site Adı
Doktor Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/gercek-kendilikten-sahte-kendilige-benim-yalnizligim-insanlarla-dolu