Mükafatla Cezalandırılan Çocuklarımız

ükafatın var olan motivasyonu düşürdüğünü, bireylerin olumlu tavır geliştirmesini engellediğini görülmüştür. Kişi şayet bir işi, bir misyonu yahut davranışı kendi isteği iradesiyle gerçekleştirirse ona iç motivasyonu yardımcı olmaktadır ve bu bireyler için sağlıklı bir gelişim ve öğrenme sürecine sahip iç motivasyonu geliştirilmiş kişi denilebilir lakin kişi bu misyonu, işi yahut davranışı dışarıdan bir denetim sistemiyle uyarıcıyla yapıyorsa bu durum dış motivasyonunu geliştirir ve kişiyi istenmeyen davranışlara götürmektedir. Tekrar birebir halde bireylerde ödül sistemi: kıymetlendirme, kontrol, gözetleme, bitiş tarihi/teslim tarihi, gaye verme, müsabaka ve rekabet üzere denetim düzeneklerinin çalışması durumunda çocuk iş yapar lakin bu durum yapan kişiyi denetim ettiği için çocuğun iç motivasyonunu yani o işi yapma hevesini düşürmektedir. Yeniden birebir formda iç motivasyonu sağlanmış bir birey için paha yargılara sahip, muvaffakiyet düzeyi daha yüksek, motivasyonu yüksek, yardım etmeyi gönüllülük temeline nazaran yapabilen, yapay sevgiden uzak ve yaratıcılığı gelişmiş bireyler olduğunu söylemek mümkündür.

Araştırmalara nazaran en fazla ödül veren ile en çok ceza veren öğretmenlerin birebir olduğu gözlemlenmiştir. Ödül ve ceza sözleri zihnimizde farklı kavramlarmış üzere algılansa da aslında özünde birebir manaları içermektedir. İkisi de şart sunarak bireyi denetim etmektedir. Bu duruma örnek verecek olursak, ödevini yaparsan bilgisayarla oynayabilirsin cümlesi ödülken, ödevini yapmazsan bilgisayarla oynayamazsın şartı çocukta ceza olarak algılanmaktadır. Her ikisi için de bir şart kelam bahsidir ve çocuk olağanda sorumluluğu olan ödevini bilgisayar oyununu ceza yahut ödül olarak araç görerek yapar hale gelmektedir. Yapılan bir araştırmada mükafatın şahısta dopamin düzeyini arttırırken, ödül verilmediğinde dopamin düzeyi olağanın altına düşmekle birlikte bireyde acı hissi yankılanmaktadır. Araştırmanın sonucunda kişinin ödül almaması sonucu acı hissetmesinin aslında bir ceza olduğu bulgulanmıştır.

Bolat’ın araştırmaları sonucunda bireylerin mükafatı kazanma maksadıyla hareket etmeleriyle etik dışı davranışlara daha çok rastlandığı görülmüştür. Ortada ödül varsa bireyde gerçek yahut etik olandan çok mükafata en kısa yoldan ulaşma uğraşları ortaya çıkıyor. Bu durum çocuklarda okuldaki arkadaşlarıyla rekabet hislerinin oluşmasına ve sonrasında düşmanlık hislerinin beslenmesine yol açabiliyor. Çocuk ve okul kavramlarını etik unsurların üzerinden kıymetlendirecek olursak ödül kavramı ve karne not sistemleri birebir vakitte çocuğu kopya sistemine yönlendiriyor demek de pek mümkün hale geliyor. Aslında çocuk öz pahaları, sorumluluğu için değil alacağı not için, ailesi için, öğretmeni için yahut cezadan korktuğu için dış motivasyonlar sonucu düzgün notun peşinden koşuyor.

Mükafatın kısa vadeli işler için verildiğini anlayan ve çocuklarının uzun soluklu bir tahsil hayatı geçirmesini dileyen aileler birinci olarak çocuğunun yahut kendisinin davranışını değil, kendi niyetini değiştirmesi gerektiğini kabul etmelidir. Çocukları yaşı küçük tecrübesiz insan evladı olarak görmekten fazla sorumluluk sahibi bireyler olarak görmemiz gerekmektedir. Çocuk bu dünyada, konutunda yahut okulunda ne kadar kendisini kabul görürse, o kadar özgüveni yüksek, dengeli, başarılı ve özsaygılı bir birey olarak kendisini gerçekleştirecektir. Çocuğa bedel kazandırmanın en güzel yolu, çocuktan beklenen davranışı ailenin birinci olarak kendisinin yapmasıdır, yani çocukta görmesini istedikleri davranışa model olmasıdır. Bolat’ın geliştirmiş olduğu PİDE(Perspektif, Gereksinim, His ve Empati) anlayışı ile çocuğun davranışını direkt şartlarla değiştirmek yerine, çocuklarla birebir ilgi kurarak sorunun kaynağına inip tahliller üretilmesi vurgulanmıştır. Çocuğunun davranınışının sebebi olabileceğini kabul et, sebebini anla, hislerini anla, onun yerine kendini koy ve tahlil üret diyerek hakikat bağlantının nasıl kurcalanacağı özetlenebilir. Çocuğun gelişimine yönelik çalışmalarda ve kazanımlarda bulundururmamız davranış ve öğrenme açısından bizi daha olumlu tarafa götürmektedir. Tıpkı yetişkinlerin yapabildiği işi sevmesi üzere çocukta da yapabiliyorum hissi keyifli bir sorumluluk alma gereksinimini karşılayacaktır. Yani çocuğun muvaffakiyet düzeyini, aldığı sorumluluk seviyesini arttırmak istiyorsak öncelikle gelişimine uygun, ulaşılabilir zorluklarda misyonlar verilmelidir. Çocuklar kimi vakit anne babanın buyruğu altında olmaktan sıkılmaktadır. Yaptığı davranışların sebebini anlaşılmayabilir. Bu üzere durumlarda konutta yahut okulda belirli bir tertibin olması bu nizama dengeli davranışlar, kurallar ve rutinlerin eşlik etmesi ve problemler ortaya konulduktan sonra sorun tahliline gidilmelidir.

Son olarak, bizler yetişkinler olarak kendi hayatımızla ilgili her gün değiştirmemiz gereken davranışımızla karşılaşırken, çocuklarımızda da değişmesini, gelişmesini istediğimiz tavır ve davranışlar olabilir. Değerli olan bu davranışların nasıl kazanım hale geldiğidir. Bu davranışların çocuğa kazanımını bir şarta bağlanmaktan fazla ortada hürmet, sevgi ve itimat içerisindeki bir birliktelik eşliğinde gerçek, dengeli bir bağ oluşturulabilir. Yarınımız olan çocukları ödüllerle cezalandırmadığımız taktirde inançlı bir erişkinlik de geçireceklerdir.

Kaynak Site İsmi
Tabip Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/odulle-cezalandirilan-cocuklarimiz