Geri-İleri Çağrışımlar

onra hatırlayamaz hale geliyoruz.

Belleğe giden yahut bellekten gelen yollar yani ipuçları ve bellek ortasındaki sinirsel irtibatlar, uzun mühlet kullanılmayınca zayıflıyor. Münasebetiyle bu nöronları uyarmak oldukça zorlaşıyor. Aslında bu sorun kullan yahut kaybet sorunu. Bir şeyi öğrendikten sonra uzun mühlet kullanmazsanız maalesef bu bilgi vakitle bozuluyor. Bozulma tabi ki farklı malzemeler kelam konusu olduğunda bile dengeli kalması açısından hayli farklı bir süreç. Dikkat edecek olursanız birinci unutma süratimiz çok yüksektir ancak vakit geçtikçe unutmamız yavaşlar. İnsan hafızasında
bozulma kavramı birinci olarak 1800’lü yılların sonlarına yanlışsız Alman filozof ve psikolog Ebbing Ghaus tarafından ortaya atılmıştır. Ebbing Ghaus evvel üç harfli ve anlamsız çok sayıda hece ezberlemiş. Akabinde 0 ila 30 gün ortasında değişen farklı vakit aralıklarında bu hecelerden kaçını hatırlayabildiğini test etmiştir. Başlangıçtaki unutma suratının çok yüksek olduğunu gözlemlemiştir. Lakin birkaç gün geçmesine karşın unutmadığı sözcükleri 30 gün boyunca aklında tutabilmiştir. Sonraları bu tez öbürleri tarafından birçok farklı malzeme ve vakit aralıklarıyla tekrarlandı. Ortaya çıkan sonuç; birinci öğrenme süreci ne kadar derli topluysa unutma o kadar yavaştır. Örneğin birkaç yıl boyunca öğrendiğiniz bir lisanı birkaç günde unutmazsınız. Lakin Ebbing Ghaus’un unutma eğrisi uyarınca o lisanı kullanmazsanız birkaç gün içerisinde unutursunuz. Yani o noktadan sonra unutma süratiniz düşer. Bozulma ve unutmaya dair enteresan nokta da şudur ki bir şeyi geri alamamamız, o şeyin uzun vadeli hafızamızdan silindiği manasına gelmez. Geri almanın yanında, bir bireyin bilgi yahut yeteneği ne kadar güzel öğrendiğini anlamanın bir öteki yolu da o şeyi yine öğrenme suratına bakmaktır. Ebbing Ghaus üç harfli anlamsız heceleri kullanarak unutmanın yanı sıra yine öğrenme sürecini de incelemiştir. Listede gördüğü tüm heceleri hatırlayamasa bile listeyi ikinci defa ezberlemesi birincisinden daha kısa sürmüştür. Yani o hatırlayamasa bile belleğin
temeli hala yerinde durmaktadır. Bu temele tasarruf ismi verilmektedir. Zira biz farkında olsak da olmasak da bu bilgi bir kenara konulmaktadır. Yöntemsel yetenekler de tekrar öğrenilebilmektedir. Örneğin; birkaç ay evvel piyanoyla bir müzik çalmayı öğrendiniz ve bugün tek bir notasını bile hatırlamıyorsunuz. Notaları elinize alıp müzikleri tekrar öğrenmeye çalıştığınızda, şayet bir şeyi geri alamamak o şeyin uzun vadeli belleğinizden sonsuza dek silinip gittiği manasına gelseydi, bir şarkıyı ikinci sefer öğrenmek birincisi kadar vakit alırdı. Meğer şarkıyı ikinci defa öğrenmeniz büyük ihtimalle birinci öğrenmenizden daha kısa sürecektir. Bu mühlet farkı, müziğin uzun vadeli belleğinizde kısmen de olsa hala saklanmakta olduğu manasına gelir. Ama sorun her vakit bozulmada olmayabilir. Bazen bir şeyler istediğimiz bilgiye erişmemizi mahzurlar. Doğal olarak buna da mani ismi verilir. İki tıp mani vardır. Bunlar; geriye tesirli ve ileriye tesirli.

Geriye tesirli mahzur: öğrendiğimiz yeni bir bilgi evvelden bildiğimiz bir şeyi hatırlamamızı maniler. Örneğin; yeni bir konuta taşındınız ve her yere yeni adresiniz veriyorsunuz. Bu durumda eski adresi hatırlamanız güçleşir. İleriye tesirli engel: geçmişte öğrendiğiniz bir bilgi, yeni bir bilgiyi öğrenmenizi ya da hatırlamanızı engelliyor. Örneğin; e-mail adresinizin parolasını uzun süre değiştirmemiş olmanız ve yakın zamanda değiştirdiğinizde genellikle eski olanı hatırlarsınız. Bu durum eski parolanızın hafızanızda yeni parolanızın önüne geçmesini sağlar.

Hafızanız size oyunlar oynayabilir. Öğrenip unuttuğunuz sandığınız şeyler, tekrar edildiğinde hatırlanabileceği gibi hiç hatırlanmaya da bilir.

Kaynak Site Adı
Doktor Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/geri-ileri-cagrisimlar