Öğrenme, Bellek ve Beyin

a gelen biyokimyasal değişimler kıymetlidir.

     Bellek, hisler ve dikkat öğrenmeyi etkileyen temel etkenlerdir  (Keleş, Çepni,2006). Bu çalışmada öğrenme ve beyin ortasındaki bağlantıyı bu etkenlerden yararlanarak açıklamak hedeflenmiştir.

     İnsan dünyaya geldikten sonra sinaptik ilişki ve dentritlerin sayısının artması ile beyin gelişimi sağlanır. Kişinin tecrübe kazanması sinaps olşumunda tesirlidir. Beyinde oluşan bu sinaptik bağ sık kullanıldığında güçlenir, kullanılmadığında kaybolur.

      Beyin yapısının çalışmasında ve öğrenmenin sağlanmasında beynin beslenmesi epey değerlidir. Beyin besinini glikozdan elde eder (Uluorta, Ataberk, 2003). Buna bağlı olarak,  hipogliseminin öğrenme sürecine tesirini araştıran çalışmalar yapılmıştır.

      Bu çalışmalara nazaran hipoglisemi uyarana karşılık verme mühletini uzatırken, öğrenme sürecini de kalitesiz hale getirmektedir ( Okkesim, Ş.,Çelik,G., vd., 2015 ). Ayrıyeten hipoglisemi adrenalin hormonunun salgılanmasına da neden olur (alıntılayan, Okkesim, vd. ,2015);(aktaran, Briscoe, Davis, 2007). Bu hormonun öğrenmeyi olumsuz etkileyebilmektedir.

     Duyusal faktörler de öğrenme üzerinde tesirlidir. Duyusal uyaranlar talamustan geçer ve beynin öteki bölgelerine gönderilirler.

    Talamusun altında bulunan hipotalamus, hormonlar ve nöronlar ile bilgiyi iletir. Bu durum hipotalamustan hormonların salgılanmasına neden olur. Hipotalamustan salgılanan hormonlar hipofiz bezini faal hale getirirler (Köroğlu , 2015).

      Öğrenmeyi olumsuz etkileyen faktörlerden biri de uzun periyodik gerilim durumudur. Duyusal uyaranlar uzun periyodik gerilime sebep olursa hipotalamustan salınan hormonlar hipofiz bezini aktive edip kortizol hormonu salgılayacak, kişinin odaklanmasında zorlanmalar meydan gelecektir. Bu durum öğrenme süreçlerinin olumsuz etkilenmesine örnek gösterilebilir.

     Köroğlu (2015) ; Amigdala , temporal lobun içinde bulunur.  Duygularla ilgilidir. Davranışlarımızın yaşantıya uygun yansılar olarak ortaya çıkmasını sağlar.  Odaklanma ve bellek ile bağlıdır.

     Uyaranın duygusal kıymetini belirleyen amigdala o uyarana kaşı odaklanmayı sağlar, kişi dikkatini öğrenmekte olduğu şeye yönlendirir ve öğrenme daha kolay gerçekleşir. Bir çok uyarana maruz kalmamıza karşın, gerekli uyarana yönelmemizi sağlayan etmenlerden biri de  nöron ve lif ağlarından uluşan, beyin sapını yöneten retiküler formasyondur (Schunk, 2014).

    Bu sistemlerle birlikte, duyusal girdilerden birisine yönlenip dikkatimizi onun üzerinde toplarız, duygusal irtibat kurup onu anlamlandırmamız bilgiyi belleğe kodlamamız için bize yer hazırlar. Yeni bilgiler daima tekrarlar ve görsel uyaranlar ile kısa periyodik bellekte tutulur, lakin bu tekrar ortadan kalktığında bilgi unutulur.

Temporal lobda bulunan hipokampus yapılan çalışmalara nazaran, sağ frontotemporal bölgede meydana gelen hasarda episodik, sol hemisferde oluşan hasarlarda  semantik bilgiye ulaşılmakta zahmet çekilmiştir (Erbek-Özen, Rezaki,2007).Hipokampus kodlama sırasında faal olur kısa vadeli bellekteki bilgiler bir mühlet burada kalırlar, daha çok süreklilik sağlamayan anılar için kullanılan bir kısımdır (Schunk, 2014).

   Uzun vadeli bellekte ise sinapsların yapılarında farklılıklar meydana gelecek ve öbür nöronlarla da temas kurulacaktır.

   Bu değişimler öğrenilen bilginin depolanıp kalıcı hale geldiğini göstermektedir (Senemoğlu, 2005).  Uzun müddetli bellek temelde ikiye ayrılır. Bunlar ‘’örtük bellek’’ ve ‘’açık bellek’’tir.

     Beyninde hasar olan ve hasar olmayan beşerlerle yapılan PET çalışmalarında açık belleği oluşturan öyküsel (kişilerin anı ve deneyimlerinin yer aldığı) belleğin sağ hemisferde ve tekrar açık belleği oluşturan anlamsal ( değişmeyen kesin bilgilerin yer aldığı ) belleğin, sol hemisferde kayıt altına alındığı gözüküyor ( Davies, Hodges,2005).

     Yapılan araştırmalarda uzun müddetli belleği etkileyen bir başka etmenin ise Nitrik Oksit (NO) olduğu bulunmuştur. NO post sinaptik mebrandan pre sinaptik mebrana bir reseptöre bağlanmadan gelir ve post sinaptik mebranda kalsiyumun artmasını, kasiyumun artması da reseptörün çoğalmasını sağlayacaktır. Artan reseptörler sayesinde yapısal bir değişiklik olacak ve sinaptik mesaj güçlenecektir. Bu da öğrenmeyi tesirler  (Eşsizoğlu, Yıldırım, 2009).

     Sıçanlar üzerinde yapılan bir araştırmada  nitrik oksit sentezi (NOS) baskılanarak, glutamat aktivasyonu değişmiş ve post sinaptik  mebranda ki NMDA reseptörü uyarılmadığı için , hipokampüslerinde ki hücrelerde uzun devir potansiyelizasyon oluşumu  engellenmiştir (alıntılayan, Eşsizoğlu, Yıldırım, 2009 );( aktaran, Schuman, Madison , 1991).

    Yapılan bu çalışmalar gösteriyor ki NO, uzun vadeli hafıza ile ilgili olan beyin bölgeleriyle birlikte bellek oluşumu ve öğrenme için gereklidir.

     Beyin bölgelerinde meydana gelen bu hareketlenmeler ile dikkat toparlanacak, zihinsel süreçler başlayacak, manaya ve algılama üzere bu zihinsel süreçlerin kimileri bir yarı kürede daha baskın olsa bile ‘’corpus callosum’’ irtibatı ile iki hemisferde etkin durumda bu süreçlere katılacak  (Byrnes, Fox ,1998 ).

    Kişi gerçek uyarana yönlenecek, gelen uyaranlar ile duygusal münasebet kurup bunları bellek süreçlerinde kullanacak ve öğrendiği bilgiyi kalıcı hale getirip kısa vadeli bellekten uzun vadeli belleğe aktaracaktır. Uzun müddetli bellek ile gerektiğinde geri çağırabildiğimiz bilgiler sayesinde dış dünya ile olan bağlantımız kuvvetlenecek bu da yeni bilgiler öğrenmemize katkı sağlayacaktır.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/ogrenme-bellek-ve-beyin