Alışveriş Psikolojisi

i gelir ile hayat masraflarını karşılar. En temel ömür sarfiyatları biyolojik gereksinimlerdir. Besin, barınma, giysi, sıhhat vs… Daha sonra eğitim ve gelişimlerine yönelirler. Bunlar karşılandıktan sonra da tatil ve cümbüş faaliyetlerine harcama yapar. Bu genel tespitler geçerliliğini hala koruyabiliyor mu dersiniz? Günümüz de gereksinimler harcamaların çok altında kalmıştır. Eser çeşitliliği ve niteliği inanılmaz seviyelere ulaşmış, insanların dileklerini daima satın almaya kamçılamaktadır. Alışveriş merkezleri, mağazalar&marketler zincirleri kent hayatında toplumsal, kültürel ve ekonomik hayatın çok kıymetli bir modülü haline geldi. Beşerler seyahat, buluşma, toplumsallaşma ve harcamayı bu formda birleştirmiş oldular. Lakin denetimsiz, çok ve gereksinim fazlası harcamalara son vakitlerde daha sık rastlıyoruz. Pekala insanların büyük bir kısmı neden gereksinimi olmamasına karşın alışveriş muhtaçlığı hissediyor? Alışveriş bireyin hangi hislerini tatmin ediyor?

Alışverişte gerçek gereksinimler dışında 2 faktör tesirlidir. Birincisi ruhsal çatışma ve doyumsuzluğun dışa vurumu. Satın almak ve sahip olmak; süreksiz de olsa insanları rahatlatan, tatmin eden ve güçlü hissettiren, insanlara inanç ve haz veren bir olgudur. Aslında İçinde çözemediği duygusal eksiklerini alışverişle kapatmaya çalışan birçok kişi mevcut. İkincisi ise reklamların algı idaresidir. Yani sanal muhtaçlık oluşturmak. Bireyler gereksinimleri olduğu için değil, gereksinimi oldukları düşündürülen şeyleri alırlar. Reklamlarla hangi hislere göndermeler yapılır? Erkeklerin güce ve cinselliğe düşkünlüğü üzerinden, otomobilin motor gücü cinsellikle birleştirilir. Cinsellikle alakası olmayan eserlere cinsel iletiler yerleştirilir ve erkeğin bilinçaltına gönderme yapılarak o esere gereksinimi olduğu algısı verilir. Bayanlarda ise içindeki itimat ve kendini pahalı hissetme gereksinimi marka algıları üzerinden okşanır. Her markanın bir imaj algısı vardır ve bayanlara o markayı kullandıkları takdirde, bu imaja sahip olacakları ve gereksinim duydukları onaya, sınıf aidiyetine fakat bu marka ile kavuşacakları bildirisi verilir. Tahlil aslında çok kolay fakat tıpkı vakitte çok zordur. Varoluşundaki pahası, kendi içinde bulan insan yani kendi kıymetini bilen ve kendini seven, kendisiyle barışık insan; onay sistemi olarak yalnızca kendi onayını arar, dışarıda onay aramaz ve şişirilmiş maskelere, markalara muhtaçlık duymaz.

Kimi insanlarda daima satın alma dürtü ve davranışı o kadar ilerlemiştir ki artık önemli bir patolojik bağımlılık tablosu oluşturur. Bu bağımlılığa onyomani diyoruz. Onyomani; alışveriş bağımlılığı ya da takıntılı alışveriş davranışı olarak tanımlanabilir. Birden fazla vakit muhtaçlık dışı ve denetimsiz bir formda para harcama, çok alışveriş yapma dileği, alışverişi ve para harcama ile ağır zihinsel meşguliyet halinde gözlemlenir. Kişi yüklü olarak kızgın, üzgün ya da korkulu hissettiğinde alışveriş yapma muhtaçlığı ve dileği stantlar; alışveriş sırasında keyif, zevk ve coşku; alışverişin kısa mühlet sonrasında da süreksiz bir rahatlık, haz ve doyum hissederken; uzun vadede suçluluk, utanç ve badire hisleri belirginleşmeye başlar. Bir müddet sonra, harcanan paranın ölçüsünün ve yapılan alışverişin başlı başına kişinin hayatı için bir sorun yaratmaya başlaması ile durum patolojik bir kısırdöngü haline gelir. Kişi, hayatındaki beşerlerle ve yakınlarıyla para ve harcamalar konusunda tartışmalar ve çatışmalar yaşamaya başlar. Alışverişin meblağı ve alınanların ölçüsü konusunda yakın etrafına palavralar söylemeye başlar; yanında kredi kartları olmadan kendini “eksik”, “yarım” hatta “kaybolmuş” üzere hisseder. Vakit içinde, kişinin özel, ailevi ve toplumsal hayatında ilişkisel çatışmalara yer hazırladığı üzere, mesleksel ve maddi sorunlara de neden olur.

Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için ruhsal takviye, ferdi ve gurup tedavi, aile ve arkadaş dayanağı epey değerlidir. Bunun yanısıra alınabilecek şahsî tedbirler şunlardır:

Şayet bu türlü bir bağımlılığınız olduğunu düşünüyorsanız daha çok nakit para ile alışveriş yapmaya yönelin, böylece ödeyemeyeceğinizin üzerinde kredi harcamamış olursunuz.

Bir alışveriş listesi yapın ve o listedekiler dışında birsek almamaya ihtimam gösterin

Alışverişe yalnız çıkmamaya itina gösterin. Yanınızda sizi frenleyecek birilerinin olması epeyce kıymetli.

Kendinizi makus hissettiğiniz ve âlâ hissetmek için alışveriş yapma gereksinimi hissettiğiniz anlarda yürüyüşe çıkın yahut antrenman yapın. Yürüyüşe çıkarken yanınıza para ya da kredi kartı almamaya itina gösterin.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/alisveris-psikolojisi