Ebeveynlik Tarzları

ışlarına nazaran şekillenir. Anne-babanın çocuğa olan davranışlarıyla çocuğun benlik algısının ve benlik hürmeti oluşmaya başlıyor. Çocuk “ben değerliyim” ya da “ben değersizimi” hissederek bu algıyı oluşturabiliyor. Ya da “ben çok değersizim” yahut “ben o kadar kıymetliyim ki öbür hiçbir şey ya da hiç kimse bundan daha bedelli olamaz” üzere algılar…Tabi bunların dışında öbür algılamalar da geliştirebiliyor. Ben kıymetliyim zira annem-babam bana kıymetimi ………..şekilde anlatır. Çocuğun algısında işte bu nokta noktalar çok değerlidir. Bu noktalar onun kendisini kıymetli olduğunu nasıl hissettiğine ve ona bedel veren insanları nasıl algıladığına ait bilgiler verir bize. Ebeveynler çocuklarına verdikleri pahaları nasıl tabir ederler? Maddi ya da manevi kıymetin karşılığı nedir? Çocuklarımıza kıymet verdiğimizi onlara ikramlar alıp, onları gezdirerek yahut her istediklerini yaparak mı tabir ederiz? Yoksa onlara dokunarak, öperek koklayarak mı? Ya da onunla vakit geçirerek mi? Yahut onun gereksinimlerini karşılamak mı bizim için değerlidir? Ona verdiğimiz pahası sözcüklerimizle mi yoksa davranışlarımızla mı gösteririz. Ona verdiğimiz pahası beden lisanımızla nasıl tabir ederiz? Ona verdiğimiz bedelin karşılığı ödül ve cezalar mıdır yoksa? Pekala o bizim ona verdiğimiz bedeli nasıl anlar ve yorumlar. Biz gerçekte vermek istediğimiz iletisi ona gerçek iletebilir miyiz? Bu soruların her biri başka farklı o kadar değerli ki…Bütün bunlar ve çocuğumuzla bu halde kurduğumuz bağlar aslında bizim ebeveyn olma tarzımızı yansıtıyor.

Ebeveynlik maharetlerinin bir kısmı genetik olmakla birlikte bir kısmı da toplumsal kıymetler, gereksinimler ve ebeveynlerin kişilik özellikleri ile şekillenir. Ebeveynlerin inanç sistemi de ebeveynlik davranışlarını şekillendirerek çocuğun davranışsal ve duygusal gelişimini etkilemekte, bunun yanı sıra çocuğun inanç sistemini de oluşturmaktadır.  Gelişim psikolojisinde ebeveynlik üslupları genel olarak 4 başlık altında toplanır:

1) Otoriter  Ebeveynlik Tarzı: Bu tıp ebeveynlik tarzında çocuğun katı kuralları takip etmesi ve uyması beklenir. Kurallara uygum göstermeme durumunda sonuç cezadır. Ebeveyn kuralların konulma sebeplerini çocuğuna aktarmada zahmet yaşayabilir. Ekseriyetle “Ben o denli istediğim için, Annen /Baban olduğum için “ çeşidi kısıtlı açıklamada bulunur. Çocuğun, ebeveynin taleplerini sorgulamadan uygulamasını ister. Tehditkardır. Çocuk kendisinden uyulması istenen kurallara uyar lakin bunu cezadan yahut başına gelebilecek olumsuz durumlardan kaçınmak için dehşetle ve dertle yapar. Cezala fizikî yahut duygusal çeşitten olabilir. İstismar boyutuna da ulaşabilir. Bu cins çocukların özgüvenin düşük olduğu, daha bağımlı ve benlik hürmetinin daha düşük olduğu görülebilir.

2) Demokratik Ebeveynlik Tarzı: Demokratik ebeveynde çocuğunun uyması gereken kuralları belirler. Lakin otoriter ebeveynden farklı olarak  çocuğuna kuralların ne işe yaradığını anlatır, gerektiğinde çocuğu ile ortak bir muahede yaparak bu kuralları oluşturur ve gereksiz, mantıksız kurallar koymaz. Çocuğunun gereksinimlerine yönelik hassas ve hassastır. Çocuğundan beklentileri, çocuğun gelişimine ve yapısına daha uygundur. Çocuğun beklentileri karşılayamadığı durumlarda cezalandırıcı tavır yerine daha çok anlamaya çalışır ve tahlil arayışındadır. Çocuklarının hayatına müdahale etmekten çok, çocuklarını yönlendirmeyi tercih eder, destekleyici davranır. Demokratik ebeveyn biçimi ile yetişen çocukların, sorumluluk sahibi, hislerini yönetebilen, daha sabırlı ve anlayışlı, öz güvenli ve benlik hürmetlerinin yüksek olduğu görülebilir.

3)İhmalkar Ebeveynlik Tarzı: İhmalkar ebeveynler çocuklarının gereksinimlerini göz gerisi eder. Fizikî ve duygusal gereksinimlerini fark etmez ve ihmal ederler.  Bu ebeveynlik tarzındaki ebeveynler, çocuklarından beklentileri düşük ve çocukları ile bağlantıları zayıftır. Bu cins ebeveyne sahip çocukların öz denetimleri düşük olan, düşük öz inanca sahip olduğu görülebilir.

4)İzin Verici Ebeveynlik Tarzı: Müsaade verici ebeveynlik tarzındaki ebeveynlerin çocuklarından sorumluluk beklentileri çok düşüktür tıpkı vakitte kendilerini de bir ebeveyn olarak kâfi görmeyebilirler. Bu nedenle çocuklarına kural koymamayı tercih ederler. Çocuklarına yönelik hassastır fakat bağlantıları ve alakaları bir ebeveynden çok arkadaş üzeredir. Hudut koymakta zorlanan bu üslup ebeveynlik tarzında çocuklar belli sonları olmadığı için kendilerini inançta hissetmezler. Tıpkı vakitte kuralların olduğu ve otoritenin bulunduğu ortamlarda da zahmet çekebilmektedirler. Bu nedenle sıklıkla okul ahenk sıkıntıları yaşamaktadırlar.

Çocuk periyodundaki ebeveynlerimizin sahip olduğu ebeveynlik tarzı ile bize olan davranışlarının şu anki kişiliğimize hayli değerli tesirleri vardır. Ebeveynlik tarzımız dışında çocuğumuzla kurduğumuz bağlantının fonksiyonel ve duygusal bir bağlantı olması da çok değer taşır.

Kaynak Site İsmi
Hekim Takvimi
https://www.doktortakvimi.com/blog/ebeveynlik-stilleri